محاسبه ی سود و زیان

تعریف ارزش‌افزوده اقتصادی:
ارزش‌افزوده اقتصادی عبارت است از اندازه‌گیری عملکرد واحد تجاری که در آن سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات (NOPAT) با مجموع هزینه سرمایه واحد تجاری مقایسه می‌‌شود. هنگامی‌‌که هزینه سرمایه کمتر از درآمد عملیاتی ایجادشده توسط آن سرمایه باشد، ارزش‌افزوده اقتصادی ایجاد می‌‌شود. ارزش‌افزوده اقتصادی به‌عنوان سود اقتصادی نیز شناخته می‌‌شود و آن را به‌صورت زیر می‌‌توان بیان کرد:

نرخ تسعیر ارز چیست؟ – [نحوه محاسبه و ثبت حسابداری تسعیر ارز]

آیا می دانید یکی از مسائل مهم تجاری و اقتصادی در تمام دنیا تسعیر ارز می باشد! اکثر شرکت های تجاری برای انجام معاملات با سایر کشور ها مجبور می شوند، که از پول رایج کشور مقصد استفاده نمایند. حسابداران برای ثبت معاملات ارزی در دفاتر، باید با استفاده از نرخ تسعیر ارز، مبلغ معاملات را به پول رایج کشور خود تبدیل نمایند.

پس از مطالعه این مقاله شما با تسعیر ارز، مفهوم معاملات ارزی، نحوه محاسبه تسعیر ارز، ثبت حسابداری تسعیر ارز، استاندارد تسعیر ارز، اصطلاحات تسعیر ارز و … آشنا خواهید شد.

مدیران کسب و کارها
مدیران مالی شرکت ها
حسابداران

در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم:

تسعیر ارز چیست؟

فرایند تبدیل واحد پولی تسعیر ارز نامیده می شود. در شرکت ها و سازمان ها با استفاده از روش تسعیر ارز تغییرات نرخ ارز در عملیات مالی و حسابداری بررسی شده و سپس به صورت استاندارد در صورت های مالی ثبت می گردد.

ممکن است بسیاری از شرکت ها عملیات خرید و فروش خود را با استفاده از ارز های خارجی انجام بدهند، در حالی که مطابق قوانین حسابداری کشور، مبالغ تمام حساب های شرکت باید بر مبنای واحد پول رایج کشور ثبت گردد، بنابراین برای رفع این مشکل شرکت ها باید اطلاعات رویداد های مالی خود را با استفاده از تسعیر ارز به واحد پول رایج کشور( ریال) تبدیل نموده و در دفاتر حسابداری خود ثبت نمایند.

تعریف ارز

ارز (Currency) نوعی واحد پول پذیرفته شده در کشورها است، که دولت هر کشور آن را توزیع نموده و مردم می توانند با استفاده از آن به معاملات و مبادله محصولات بپردازند. نوع ارز هر کشور با سایر کشور ها متفاوت می باشد، اما این امکان وجود دارد که یک کشور استفاده از ارز سایر کشورها در کشور خود را قانونی نماید.

یورو تنها ارزی می باشد که در چند کشور اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد.

مفهوم معاملات ارزی

هنگامی که شرکت با استفاده از ارز به انجام معاملات بپردازد، معامله ارزی صورت گرفته است. به عنوان مثال هنگامی که شرکت شرکت برای خرید و یا فروش محصولات خود از ارز استفاده نماید، معامله ارزی انجام داده است.

تسعیر ارز به زبان ساده

تبدیل پول ملی یک کشور به واحد پول کشوری دیگر تسعیر ارز نامیده می شود و جزء مفاهیم مهم اقتصادی به حساب می آید. در کشور ما به دلیل میزان بالای نرخ تورم، تسعیر ارز توسط اغلب شرکت های تجاری ازجمله شرکت هایی که به فعالیت های واردات و صادرات مشغول هستند و همچنین شرکت های پذیرفته شده در بورس انجام می شود.

تبدیل پول ملی یک کشور به واحد پول کشوری دیگر تسعیر ارز نامیده می شود

ثبت حسابداری تسعیر ارز

ثبت حسابداری تسعیر ارز بدین طریق می باشد، که ابتدا عملیات ثبت اولیه معامله ارزی با توجه به نرخ ارز موجود در هنگام معامله به واحد ریال ثبت شده و در مرحله بعد با توجه به نوع خرید یا فروش بودن معامله تسعیر ارز ثبت می شود. حسابدار معاملات ارزی را با توجه به نوع معامله در نرم افزار حسابداری ثبت خواهد نمود.

تسعیر ارز چگونه محاسبه می شود؟

برای محاسبه تسعیر ارز می توان به سه روش روزانه، ماهیانه و سالیانه اقدام نمود. روش روزانه دقیق تر از روش ماهیانه و سالیانه می باشد، زیرا در این روش حسابداران هر روز نرخ ارز را محاسبه می نمایند.

سود و زیان تسعیر ارز چیست؟

اگر پس از انجام تسعیر ارز مانده حساب ارزی مثبت باشد، شرکت از انجام تسعیر ارز سود نموده است. اما اگر پس از انجام تسعیر ارز مانده حساب ارزی منفی باشد، شرکت از انجام تسعیر ارز زیان نموده است.

نحوه محاسبه سود و زیان تسعیر ارز

سود تسعیر ارز بدین معنی می باشد، که اگر نرخ تسعیر دلار در تاریخ پرداخت بدهی ارزی پایین تر از نرخ تسعیر دلار در تاریخ معامله باشد، شرکت از سود تسعیر ارز برخوردار خواهد شد.

زیان تسعیر ارز بدین معنی می باشد، که اگر نرخ تسعیر دلار در تاریخ پرداخت بدهی ارزی بالاتر از نرخ تسعیر دلار در تاریخ معامله باشد، شرکت از زیان تسعیر ارز برخوردار خواهد شد.

نکته: درصورتی که مانده محاسبات تسعیر منجر به سود گردد حساب سود تسعیر ارز به در بخش بستانکار و درصورتی که مانده محاسبات منجر به زیان گردد حساب سود تسعیر ارزدر بخش بدهکار ثبت می گردد.

چگونگی محاسبه تسعیر ارز در بازه های زمانی

برای محاسبه تسعیر ارز می توان در سه بازه زمانی روزانه، ماهیانه و سالیانه اقدام نمود، که در ادامه به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.

3 روش محاسبه نرخ تسعیر ارز

برای محاسبه تسعیر ارز سه روش روزانه، ماهیانه و سالیانه وجود دارد، که در این بخش به معرفی هریک از این روش ها می پردازیم.

1. ثبت ارز با نرخ ثابت

در این روش نرخ ارز در طول یک سال به صورت ثابت درنظر گرفته شده و معاملات شرکت با توجه به نرخ درنظر گرفته شده ثبت می گردد. در انتهای سال نیز حسابداران مانده های ارز را تسعیر می نمایند و سود و زیان شرکت را محاسبه خواهند نمود.

ثبت ارز با نرخ ثابت در تسعیر ارز

2. ثبت دوره ای نرخ متغیر ارز

در این روش نرخ ارز به صورت ماهیانه و یا بر اساس دوره مالی ثبت می گردد و سپس عملیات تسعیر ارز انجام می شود.

3. ثبت روزانه نرخ متغیر ارز

در این روش نوسانات نرخ ارز در هر روز ثبت شده و تسعیر ارز انجام می شود. این روش دارای در مقایسه با دو روش دیگر دقیق تر می باشد.

مثال محاسبه نرخ تسعیر ارز

برای درک راحت تر محاسبه تسعیر ارز در ادامه به یک مثال می پردازیم.

فرض می نماییم شرکت A که شرکتی ایرانی است، کالایی را به مبلغ 20000 دلار به صورت نسیه به شرکت B که شرکتی خارجی است فروخته است. در تاریخی که این معامله ارزی انجام شده است، نرخ دلار 30000 ریال بوده است. حال ثبت معامله ارزی انجام شده در دفاتر حسابداری شرکت A به صورت زیر می باشد.

حساب دریافتی شرکت B: 30,000,000

بابت فروش کالا به شرکت B :1000 دلار

حال فرض می نماییم در زمانی که تسعیر ارز ثبت شده است، نرخ ارز به مبلغ 35000 ریال می باشد. به دلیل ثبت فروش در ترازنامه حساب دریافتی و با توجه به این که حساب دریافتی جزء اقلام پولی به حساب آمده است، لازم است که با تاریخ ترازنامه نیز مجددا تسعیر محاسبه گردد.

100,000,000= ( 30,000–35,000 ) * 20,000

بنابراین سود تسعیر مبلغ 100,000,000 می باشد. حال اگر قیمت یورو پایین می آمد شرکت متحمل ضرر میشد.

نمونه حسابداری نرخ تسعیر ارز

برای شرح حسابداری نرخ تسعیر ارز به بررسی یک مثال واقعی می پردازیم.

شرکت البرز در تاریخ 02/02/1397 قطعاتی را از کشور آلمان به مبلغ 1000 دلار خریداری کرده است. قیمت دلار در تاریخ خریداری قطعات برابر با 4000 تومان بوده است. در تاریخ 05/04/1397 قیمت دلار مبلغ 5000 تومان و در تاریخ 12/09/1397 قیمت دلار برابر با 6500 تومان بوده است.

در تاریخ خرید دارایی مبلغ 4,000,000 تومان در سیستم ثبت می گردد.

دارایی/ ماشین آلات 4,000,000

حساب پرداختنی تجاری ]ارزی[ 4,000,000

حال به دلیل افزایش نرخ ارز و عدم وجود حفاظ در برابر بدهی، زیان تسعیر ارز را شناسایی نمی کنیم، بلکه مبلغ تفاوت را به بهای تمام شده اضافه می کنیم.

دارایی / ماشین آلات 2,500,000

ح پرداختنی تجاری ]ارزی[ 2,500,000

ثبت تصفیه حساب به شرح زیر است:

ح پرداختنی تجاری ]ارزی[ 6,500,000

موجودی نقد و بانک 6,500,000

لازم به ذکر می باشد درصورتی که تسویه حساب با شرکت خارجی در سال مالی آینده انجام شود، سود و زیان تسعیر ارز نیز باید در پایان سال مالی شناسایی شود.

ترازنامه تسعیر ارز چیست؟

ترازنامه تسعیر ارز نوعی صورت مالی می باشد، که اقلام پولی و اقلام غیرپولی در آن درج می شود.

نحوه تنظیم ترازنامه تسعیر ارز

نحوه تنظیم ترازنامه تسعیر ارز مانند سایر ترازنامه ها بوده و براساس معادله حسابداری انجام خواهد شد. مواردی که در ترازنامه تسعیر ارز ثبت می گردند، شامل اقلام پولی و اقلام غیر پولی می باشد.

در ترازنامه تسعیر ارز چه مواردی ذکر می شود؟

در ترازنامه تسعیر ارز اقلام پولی و اقلام غیر پولی قرار داده می شوند.

اقلام پولی

اقلام پولی شامل مواردی مانند دارایی ها، بدهی ها و پول نقد می باشد (که با مبلغ مشخصی به صورت نقد دریافت و پرداخت خواهد شد.) با نرخ ارز در تاریخی که در ترازنامه تنظیم می شود، مجددا تسعیر شده و ممکن است در نرخ تسعیر ارز تفاوت وجود داشته باشد.

چند نمونه از اقلام پولی عبارتند از: موجودی نقد، سپرده ای کوتاه مدت و اوراق مشارکت

اقلام غیر پولی

اقلام غیر پولی به مواردی گفته می شود که تسعیر ارز با نرخ ارز در تاریخ انجام معامله صورت می گیرد و در نرخ تسعیر ارز تغییری مشاهده نخواهد شد.

چند نمونه از اقلام غیرپولی عبارتند از: موجودی کالا، پیش پرداخت و پیش دریافت

استاندارد تسعیر ارز چیست؟

تسعیر ارز دارای استاندارد هایی می باشد که باید همه آن ها رعایت شوند. مهم ترین استاندارد مرتبط با تسعیر ارز استاندارد شماره 16 می باشد که در ادامه به معرفی آن می پردازیم.

استاندارد شماره 16 تسعیر ارز

استاندارد شماره 16 تسعیر ارز در دو مورد به کار گرفته می شود که عبارتند از :

• تسعیر معاملات ارزی
• تسعیر صورت های مالی عملیات خارجی که از طریق تلفیق یا روش ارزش ویژه در صورت های مالی واحد تجاری منعکس می شود.

استاندارد شماره 16 تسعیر ارز گسترده بوده شرح و بررسی این استاندارد در این مقاله نمی گنجد، به همین جهت فایل کامل آن را در انتهای صفحه قرار داده ایم. شما می توانید با دانلود فایل آن متن کامل استاندارد را مطالعه نمایید.

نکات مهم مربوط به تسعیر ارز

تا این بخش سعی نمودیم اطلاعات جامعی در اختیار شما عزیزان قرار بدهیم، در این بخش از مطالب نیز به شرح نکات مهم تسعیر ارز خواهیم پرداخت.

نکات مهم تسعیر ارز

سایت های استعلام نرخ ارز

برای استعلام نرخ ارز سایت های مختلفی وجود دارد، سایت سنا به آدرس (https://www.sanarate.ir )، سایت نیما به آدرس (www.ntsw.ir) و آرشیو نرخ ارز بانک مرکزی از جمله سایت هایی می باشند، که کاربران می توانند با مراجعه به آن ها به بررسی و استعلام نرخ ارز بپردازند.

افزایش نرخ تسعیر ارز بانک ها

در سال 99 بانک مرکزی نرخ جدید تسعیر ارزی برای گزارشگری منتهی به شهریور ماه را برای هر یور مبلغ 12900 تومان و برای هر دلار مبلغ 11000 تومان اعلام نموده است.

نرخ های ذکر شده در عمکرد بانک های ملت، تجارت، آینده، صادرات، شهر، سرمایه، پارسیان، اقتصاد نوین، پست بانک ایران، بانک سامان و بانک خاورمیانه تاثیر معنادار خواهد گذاشت.

اصطلاحات مرتبط با تسعیر ارز

عملیات خارجی و واحد پول گزارشگری 2 اصطلاح پرکاربرد تسعیر ارز می باشند که در ادامه به شرح آن ها می پردازیم.

عملیات خارجی

واحدی های تجاری به صورت فردی یا وابسته یا مشارکت خاص و یا شعبه واحد تجاری گزارشگر که استقرار و یا اداره فعالیت های آن ها در خارج از کشور ایران انجام می شود، عملیات خارجی نام می گیرند.

واحد پول گزارشگری

پول گزارشگری واحد پولی می باشد که در صورت های مالی استفاده می شود. بنابراین هنگامی که یک واحد تجاری معاملات خود را با استفاده از ارز انجام می دهد، برای ثبت معاملات ارزی خود در صورت های مالی، باید معاملات ارزی خود را به واحد پول گزارشگری که همان ریال می باشد تسعیر نماید.

ارتباط تسعیر ارز با تورم و رشد نقدینگی

تسعیر ارز موجب تغییر در رشد نقدینگی و تورم می شود، اما تاثیر آن به قدری نمی باشد که سبب ایجاد تورم افسارگسیخته و ایجاد مشکل در اقتصاد کشور گردد. برای کنترل و جلوگیری از نوسانات تورمی که پس از ورود منابع حاصل از درآمد ارزی در کشور ایجاد می شود، لازم است مجلس شورای اسلامی بر ساز و کار محاسبه ی سود و زیان های اجرایی مناسب و تعهدات دولت ها نظارت نماید.

نتیجه گیری

با توجه به این که اکثر شرکت ها برای خرید و یا فروش محصولات خود به سایر کشور ها در جهان معاملات ارزی انجام می دهند و از پول رایج کشور های دیگر استفاده می نمایند و مطابق استاندارد های حسابداری کشور ایران، تمام رویداد های مالی در دفاتر حسابداری باید با واحد پول رایج کشور ثبت گردند، اهمیت بسیار بالای تسعیر ارز آشکار می شود.

با استفاده از تسعیر ارز حسابداران واحد پول سایر کشور ها را به واحد پول کشور ایران (ریال) خود تبدیل نموده و سپس مبلغ معاملات را به ریال در دفاتر حسابداری ثبت می نمایند. برای تسعیر ارز لازم است که نرخ ارز بررسی گردد، برای بررسی و انجام نرخ تسعیر ارز سه روش روزانه، ماهیانه و سالیانه وجود دارد.

درصورتی که سوال و یا نظری درباره مقاله نرخ تسعیر ارز دارید، می توانید از طریق درج کامنت برای این مقاله با ما در ارتباط باشید.

محاسبه ی سود و زیان

مقدمه

ارزش افزوده اقتصادی بیانگر مقدار ارزش اقتصادی اضافه شده توسط مدیر واحد تجاری برای مالکان می‌‌‌باشد. بر اساس صورت سود و زیان تهیه شده طبق اصول پذیرفته شده حسابداری بیشتر واحدهای تجاری سودآور به نظر می‌‌‌رسند در صورتی که در حقیقت اینگونه نیست. زمانی واحد تجاری سودآور است که سود عملیاتی آن بیشتر از هزینه سرمایه آن شود.

ارزش افزوده اقتصادی به هدف غلبه بر دو ضعف زیر محاسبه می‌‌شود:
الف- سود حسابداری هزینه حقوق صاحبان سرمایه را نادیده می‌‌گیرد، واحد تجاری زمانی سودآور می‌‌‌شود که بازده مورد نیاز سرمایه و بدهی را داشته باشد. در صورت سود و زیان تهیه شده طبق اصول پذیرفته شده حسابداری، هزینه ی تامین مالی بدهی لحاظ می‌‏شود اما هزینه حقوق صاحبان سهام را نادیده می‌گیرد.
ب– سود محاسبه شده بر مبنای استانداردهای حسابداری سود واقعی ایجاد شده را به درستی نشان نمی‌ دهد و همچنین این سود به وسیله حسابداران قابل دستکاری و تحریف می‌باشد.
هدف از ارائه این مقاله شناخت ارزش افزوده اقتصادی به افرادی است که آشنایی چندانی با مفهموم ارزش افزوده اقتصادی ندارند. در ابتدا تعریفی از ارزش افزوده اقتصادی بیان می‌‏شود و در ادامه گام‌های محاسبه، اهداف، فواید و محدودیت های محاسبه ارزش افزوده اقتصادی شرح داده می‌‏شود.

تعریف ارزش‌افزوده اقتصادی:
ارزش‌افزوده اقتصادی عبارت است از اندازه‌گیری عملکرد واحد تجاری که در آن سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات (NOPAT) با مجموع هزینه سرمایه واحد تجاری مقایسه می‌‌شود. هنگامی‌‌که هزینه سرمایه کمتر از درآمد عملیاتی ایجادشده توسط آن سرمایه باشد، ارزش‌افزوده اقتصادی ایجاد می‌‌شود. ارزش‌افزوده اقتصادی به‌عنوان سود اقتصادی نیز شناخته می‌‌شود و آن را به‌صورت زیر می‌‌توان بیان کرد:

(هزینه میانگین موزون سرمایه) (سرمایه بکار گرفته‌شده) – سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات = ارزش‌افزوده اقتصادی

کاربرد ارزش افزوده اقتصادی:

كاربرد ارزش افزوده را مي توان در سه حوزه مورد توجه قرار داد:

• كاربرد اقتصادي: شناخت توانمندي‌هاي اقتصادي بنگاه‌ها نظير بهره‌وري منابع و عوامل توليد.
• كاربرد مديريتي: شناخت توانمندي‌ها و كاركردهاي منابع انساني نظير نيروي كار توليد به منظور سنجش عملكرد.
• كاربرد حسابداري: تحليل مالي منطقي و سودمند از وضعيت و عملكرد مالي بنگاه‌هاي اقتصادي در مقايسه با سود حسابداري.

گام های محاسبه ارزش افزوده اقتصادی:
محاسبه ارزش افزوده اقتصادی مستلزم پیمودن گام‌های اساسی می‌‏باشد.در ادامه گام‌های مشترکی که در محاسبه ارزش افزوده اقتصادی طی می‌‏شود را بیان می‌کنیم. این مراحل ممکن است با توجه به ماهیت فعالیت و یا فرآیندهای تعریف شده در واحد تجاری تغییر کند.

گام اول: جمع آوری و بررسی صورت‌های مالی
ارزش افزوده اقتصادی مبتنی بر اطلاعات تهیه شده توسط سیستم حسابداری است و اغلب اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه آن از صورت سود وزیان و ترازنامه واحد تجاری که برای عموم ارائه می‌‏شود استخراج می‌‏گردد.

گام دوم: شناسایی تحریفات و تعدیلات لازم به منظور اصلاح آنها
استرن استوارت ۱۶۴ تعدیل نسبت به اصول حسابداری پذیرفته شده را شناسایی کرده است؛ که تمامی‌ این تعدیلات اندازه‌گیری سود و سرمایه را بهبود می‌‌بخشد. سود محاسبه شده بر مبنای استانداردهای حسابداری به دلیل نادیده گرفتن هزینه حقوق صاحبان سهام در محاسبات مربوط به آن،ارزش واقعی ایجاد شده توسط واحد تجاری را به درستی نشان نمی‌ دهد و همچنین این سود به وسیله حسابداران قابل دستکاری و تحریف می‌باشد. نمونه‌ای از تعدیلات به شرح زیر می‌‏باشد:

• هزینه‌های تبلیغات، تحقیق و توسعه و آموزش کارکنان باید به سود عملیاتی اضافه شوند چرا که این هزینه‌ها ‏در واقع مخارج سرمایه‌ای می‌‏باشند که طبق اصول حسابداری به عنوان هزینه در صورت سود و زیان شناسایی شده‌اند.
• هزینه استهلاک باید به سود عملیاتی اضافه شود و به جای آن هزینه استهلاک اقتصادی که منعکس کننده تغییر واقعی در دارایی ها‏می‌‏باشد لحاظ گردد.
• هزینه‌های غیر نقدی باید به سود عملیاتی اضافه شود. این هزینه‌ها ‏به احتمال زیاد به محاسبه ی سود و زیان قصد دستکاری سود توسط مدیریت شناسایی شده‌اند. هزینه ها‏اگر واقعی بودند باید وجه نقد بابت آن پرداخت می‌‏شد. بنابراین این هزینه ها‏باید به سود عملیاتی اضافه شوند.

گام سوم: محاسبه سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات
سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات به صورت زیر محاسبه می‌‏شود:
سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات = سود عملیاتی – مالیات
لازم به ذکر است تعدیلات مربوط به سود عملیاتی به شرح آنچه بیان شد باید اعمال گردد.

گام چهارم: محاسبه سرمایه به کار گرفته شده
سرمایه به کار گرفته شده توسط واحد تجاری برابر است با مجموع دارایی های جاری و ثابت واحد تجاری به علاوه سرمایه گذاری هایی که تحت روش حسابداری تعهدی هزینه شده‌اند. به طور مثال تحقیق و توسعه و آموزش کارکنان که در واقع سرمایه گذاری در آینده می‌‏باشند، در دوره‌ی وقوع به عنوان هزینه تلقی شده‌اند باید به عنوان سرمایه‌گذاری در واحد تجاری در نظر گرفته شود.

گام پنجم: محاسبه هزینه میانگین موزون سرمایه واحد تجاری
برآورد هزینه سرمایه واحد تجاری یک چالش بزرگ برای محاسبه ارزش‌افزوده اقتصادی می‌‌باشد. هزینه سرمایه، هزینه ی استفاده از منابع مالی متعلق به اعتباردهندگان و مالکان واحد تجاری است و نشان دهنده‌ی هزینه فرصت از دست رفته تامین‌کنندکان سرمایه نیز می‌‏باشد. این هزینه در صورت‌های مالی که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه می‌‏شوند نادیده گرفته می‌‏شود.
هزینه سرمایه به عوامل متعددی از قبیل ساختار مالی، ریسک‌های تجاری، میزان بهره جاری، بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران، متغیرهای کلان اقتصادی و نوسانات درآمد بستگی دارد و آن را می‌‏توان به صورت زیر نشان داد:

(WACC= (Rce×Wce) + (Rpe×Wpe) + (Rd×Wd

که در معادله فوق Rce نرخ هزینه سهام عادی، Rpe نرخ هزینه سهام ممتاز، Rd نرخ بدهی و W وزن‌های مربوط به هر کدام می‌‏باشد. در ادامه نحوه محاسبه نرخ هزینه سهام عادی، نرخ هزینه سهام ممتاز و نرخ هزینه بدهی تشریح می‌‏شود.
نرخ هزینه سهام عادی: هزینه سهام عادی بازده مورد انتظار سهامداران عادی بابت سرمایه گذاری آن‌ها در واحد تجاری می‌‏باشد.
مدل قیمت گذاری دارایی دارایی سرمایه ای یکی از روش‌های متداول در برآورد هزینه سهام عادی واحد تجاری می‌‏باشد که به صورت زیر تشریح می‌‏شود:

در این معادله، RF نرخ بازده بدون ریسک در اقتصاد (مانند اسناد خزانه) ، β ریسک سیستماتیک واحد تجاری (ریسکی که از تحولات کلی بازار و اقتصاد ناشی شده است) ، RM نرخ بازده مورد انتظار بازار و محاسبه ی سود و زیان RM-RF صرف ریسک بازار می‌‏باشد که به صورت بازده بازار منهای نرخ بازده بدون ریسک تعریف می‌‏گردد.
مدل سود سهام تنزیل شده از دیگر مدل های محبوب در محاسبه هزینه سهام عادی می‌‏باشد که در آن ارزش روز سهم برابر است با ارزش فعلی سود سهام پیش بینی شده (‏تنزیل شده) سهام واحد تجاری و به صورت زیر بدست می‌‏آید

که در این معادله P ارزش بازار سهام، D سود تقسیم شده، R نرخ هزینه سهام عادی و G نرخ رشد واحد تجاری می‌‏باشد. با توجه به معادله فوق نرخ بازده مورد انتظار سهامداران را به صورت زیر می‌‏توان به دست آورد:

همچنین نرخ رشد واحد تجاری را می‌‏توان به صورت زیر برآورد کرد:

که در معادله فوق D نرخ سود سهام تقسیم شده و ROE بازده مورد انتظار حقوق صاحبان سهام می‌‏باشد.

نرخ هزینه سهام ممتاز: عبارت است از نرخ بازده مورد انتظار صاحبان سهام ممتاز واحد تجاری که آن را می‌‏توان به صورت زیر محاسبه کرد:

که در معادله فوق DP سود سالانه سهام ممتاز و PP خالص وجوه دریافت شده بابت فروش سهام ممتاز می‌‏باشد.

نرخ هزینه بدهی: هزینه بدهی عبارت است از هزینه بهره ای که واحد تجاری بابت بدهی‌های خود باید بپردازد.

هزینه بهره کاهنده‌ی هزینه مالیات واحد تجاری می‌‏باشد از این رو برای محاسبه نرخ آن، نرخ بهره پس از کسر مالیات در نظر گرفته می‌‏شود و آن را می‌‏توان به صورت زیر تعریف کرد:

که در معادله فوق R نرخ بهره بدهی و T نرخ مالیات می‌‏باشد.
پس از محاسبه نرخ های هزینه، وزن های مربوط به هر نرخ به صورت زیر محاسبه می‌‏شود.
محاسبه وزن های هر یک از طبقات مستلزم شناخت ساختار سرمایه واحد تجاری می‌‏باشد. منظور از ساختار سرمایه واحد تجاری سمت چپ ترازنامه می‌‏باشد.
وزن هر یک از طبقات نسبتی از سهام عادی، سهام ممتاز و بدهی ها‏به مجموع اقلام سمت چپ ترانامه می‌‏باشد و نحوه ی محاسبه آنها به صورت زیر می‌‏باشد:
مجموع اقلام سمت چپ ترازنامه ÷ حقوق صاحبان سهام عادی =وزن سهام عادی
مجموع اقلام سمت چپ ترازنامه ÷ حقوق صاحبان سهام ممتاز =وزن سهام ممتاز
مجموع اقلام سمت چپ ترازنامه ÷ مجموع بدهی ها‏=وزن بدهی
پس از بدست آورن وزن ها‏با ضرب کردن نرخ هر طبقه در وزن مربوط به آن و سپس جمع کردن آنها هزینه می‌انگین موزون سرمایه بدست می‌‏آید.

گام ششم: محاسبه ارزش افزوده اقتصادی
در نهایت می‌‏توان ارزش افزوده اقتصادی واحد تجاری را به صورت زیر بدست آورد:

(هزینه میانگین موزون سرمایه) (سرمایه بکار گرفته‌شده) – سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات = ارزش‌افزوده اقتصادی

مزایای ارزش افزوده اقتصادی:

• ارزش افزوده اقتصادی با ارزش بازار سهام شرکت در ارتباط است. ارزش بازار سهم برابر است با ارزش دفتری آن به اضافه مقدار محاسبه ی سود و زیان فعلی ارزش افزوده اقتصادی واحد تجاری درآینده.
• طرح های پاداش مبتنی بر ارزش افزوده اقتصادی، نتایج مثبتی را درواحد تجاری به ارمغان می‌‏آورد.
• ارزش افزوده اقتصادی می‌‏تواند در متحد کردن منافع مدیریت،صاحبان سهام و کارکنان واحد تجاری موثر باشد.
• ارزش افزوده اقتصادی می‌‌تواند مبنائی برای تعیین اهداف سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها قرار گیرد.
• ارزش افزوده اقتصادیبه‌عنوان معیار اندازه‌گیری عملکرد، کمتر در معرض تحریف‌های حسابداری قرار دارد.

معایب ارزش افزوده اقتصادی:

• ارزش افزوده اقتصادی مستلزم انجام تعدیلات متعدد ارقام سود و سرمایه محاسبه شده توسط حسابداری می‌‏باشد.
• ارزش افزوده اقتصادی بر اساس اطلاعات تاریخی محاسبه می‌‏شود.
• محاسبه ارزش افزوده اقتصادی وابسته به محاسبه نرخ بازده محاسبه ی سود و زیان و نرخ هزینه سرمایه می‌‌باشد که مشکل است.
• گاهی اوقات تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی غیرعملی است مثلاً برای شرکت‌هائی که تازه راه‌اندازی شده‌اند یا برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری، تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی مناسب نیست.

۱-Anctil, R. M., Jordan, J. S., & Mukherji, A. Activity-based costing for Economic Value Added Accounting Studies,محاسبه ی سود و زیان 2(3), 231-264.

۲-Bacidore, J. M., Boquist, J. A., Milbourn, T.T., & Thakor, A.V. The Search for the Best Financial Performance Measure. Financial Analysts Journal, 11-20.

۳-RELEVANT TO ACCA QUALIFICATION PAPER P5 Economic value added versus profit-based measures of performance.

۴- دکتر تهرانی- چگونگی محاسبه هزینه سرمایه با استفاده از مدل‌های برگرفته از بازار.

سود و زیان در نمایشگاه اتومبیل

رسیدن به سود در هر کسب و کاری، هدف نهایی صاحبین مشاغل است و طبیعی است که ارائه راه حلی برای مشاهده این سود خالص بسیار اهمیت دارد.

صورت سود و زیان جامع یکی از صورت های مالی مهم است که تمامی درآمدها و هزینه های شناسایی شده را به تفکیک اجزای تشکیل دهنده آن ها نمایش می دهد. این درآمد و هزینه ها قابل انتساب به صاحبان سرمایه هستند. هدف آن ارائه کلیه درآمدها و هزینه های شناسایی شده در یک دوره مالی است و تمرکز اصلی آن بر هزینه های عملیاتی است.

برای محاسبه سود و زیان در مجموعه های بازرگانی چندین عامل باید بررسی شوند که عبارتند از:

درآمد:

درآمد در واقع همان پولی است که افراد از فروش خدمات یا کالاهای خود به دست می آورند. درآمد کل افراد نیز نقطه ی برابری شما در نحوه محاسبه سود و زیان در شرکت های بازرگانی می ­باشد.اگر دقیقا به همان اندازه درآمد کسب کنید تجارت شما سود اور نخواهد بود. اگر می­خواهید تجارت سودآور باشد باید درآمد شما از هزینه های شما بیشتر شود.

هزینه های مستقیم:

هزینه های مستقیم به هزینه های گفته می شود که افراد هنگام تهیه محصول یا ارائه خدمات خود متحمل میشوند. به عبارت دیگر، هر هزینه ای که به محصولات یا خدمات شرکت مربوط می شود یک هزینه مستقیم است. هزینه های مستقیم گاهی اوقات هزینه کالای فروخته شده می تواند باشد که بررسی می شود.

حاشیه ناخالص سود:

سود ناخالص را می توان با کم کردن هزینه های مستقیم از درآمد محاسبه کرد. داشتن حاشیه سود ناخالص یکی از بهترین شاخص های سلامت مالی قوی است.

هزینه ها ی عملیاتی:

هزینه های عملیاتی هزینه های دیگری می باشد که برای ادامه کار خود در نظر میگیرید. این هزینه ها به طور معمول شامل: اجاره، هزینه های اداری، بازاریابی، حقوق، آب و برق و غیره می­باشد.

درامد عملیاتی:

درآمد عملیاتی به سود قبل از بهره، مالیات، استهلاک و مجوز اشاره دارد. افراد می توانند درآمد خود را با کسر هزینه های عملیاتی از سود ناخالص خود محاسبه کنند.

سود خالص:

سود خالص در واقع، سود پس از کسر هزینه ها، از کل درآمد است.

وقتی این موارد را به همان ترتیب ذکر شده محاسبه کنیم، در نهایت به سود یا زیان خالص شرکت دست می‌یابیم. به صورت خلاصه ابتدا محاسبه ی سود و زیان خالص فروش کالا یا خدمات را محاسبه می‌کنیم، سپس بهای تمام شده کالای فروش رفته را از آن کسر می‌نماییم تا مشخص شود سود یا زیان ناخالص چقدر است. حال برای اینکه سود یا زیان کسب شده را خالص کنیم باید هزینه‌های عملیاتی را از آن کم کنیم.

چندین ابزار مالی و الگوهای سود و زیان می توانند به صاحبان مشاغل کمک کنند تا صورت درآمد خود را تهیه کرده و نحوه محاسبه سود و زیان را در مجموعه های بازرگانی بیان کنند.
انتخاب نرم افزار مناسب مالی می­تواند فرایند مدیریت را ساده تر کند.

یکی از بنگاه های اقتصادی که در این مقاله به آن می پردازیم نمایشگاه های خودرو هستند که علاوه بر سود و زیان کلی مجموعه در هر بازه زمانی و دوره عملکرد محاسبه سود و زیان حاصل از هر معامله نیز برایشان بسیار مهم می باشد.

گروه نرم افزاری سازه حساب با طراحی نرم افزار حسابداری ویژه نمایشگاه خودرو، راه حل مناسب برای این مسأله ارائه کرده است که با استفاده از آن میتوان گزارشات دقیقی در خصوص بهای تمام شده هر خودرو در نمایشگاه و سود و زیان حاصل از هر معامله را دریافت نمود.

محاسبه سود و زیان خودرو در نرم افزار حسابداری سازه حساب

خودرویی که قرار است توسط نمایشگاه و با سرمایه شخص نمایشگاه دار و یا سهامداران خریداری شود از طریق فاکتور خرید خودرو با درج کامل اطلاعات مربوط به اتومبیل موردنظر و شخص فروشنده ثبت می گردد. این خودرو درقسمت خودروهای موجود نمایشگاه قابل رویت بوده و در طی مدتی که هنوز به فروش نرسیده است چنانچه مبلغی بابت بهبود وضعیت خودرو توسط نمایشگاه پرداخت شود از قبیل تعمیر موتور، کارواش، لاستیک و…. در قالب اضافات در صفحه اصلاح فاکتور خرید خودرو ثبت می گردد. این مبالغ در واقع هزینه به حساب نیامده و در بهای تمام شده خودرو برای فروش تأثیر گذاشته و به مبلغ نهایی خودرو اضافه می گردد.

به منظور تسهیل محاسبه قیمت تمام شده در فرم اصلی خودروهای موجود هم قیمت خرید و هم مبلغ اضافات با جزئیات ارائه شده است.
گزارش مربوط به اضافات را میتوان در هر بازه زمانی از طریق گردش حساب طرف مقابل (طرفین خدماتی) به دست آورد.

پس از فروش خودرو و ثبت فاکتور فروش با درج کلیه اطلاعات مربوط به خریدار و فروشنده و همچنین پرداخت اضافات مربوطه از قبیل مالیات ارزش افزوده و… با ذخیره و ثبت فاکتور میتوان گزارش کاملی از سود و زیان حاصل از هر خودرو دریافت کرد.

یکی از مواردی که در نمایشگاه های خودرو بسیار کاربردی است بحث حضور سهامداران و نحوه ثبت دریافت و پرداخت این اشخاص از سود نهایی خودروها می باشد. همانطور که می دانیم پرداختی به اشخاص متفرقه با پرداختی به مالک یا مالکان که ما در این مقاله به اختصار سهامدار می نامیم تفاوت بسیاری دارد. طبق اصول اولیه حسابداری و فرض تفکیک شخصیت,هر واحد اقتصادی اعم از اینکه دارای شخصیت حقوقی یا فاقد آن باشد به عنوان یک واحد مستقل از سهامداران آن و نیز جدا از موسسات دیگر است. این عبارت بدین معنی است که کلیه پرداختی ها به سهامداران هر واحد اقتصادی می بایست به حسابشان منظور گردد اما تفاوت اصلی در این است که در پرداختی به سهامداران نباید آنان را بدهکار نماییم زیرا پرداختی به آنان تحت عنوان برداشت می باشد.
گزارشات دریافتی از سود حاصل از فروش هر خودرو در نمایشگاه خودرو علاوه بر شرایط عادی نمایشگاه در تقسیم سود بین سهامداران هر خودرو تاثیرگذار خواهد بود. برای مثال با محاسبه سود حاصل از فروش این خودرو و ۳۰% مشارکت آقای امینی سود متعلقه به ایشان مبلغ ۳۴،۵۰۰،۰۰۰ ریال خواهد بود که طی سند پرداخت در حساب ایشان به عنوان سهامدار ثبت میگردد.

گزارشات مربوط به هر یک از این اشخاص را میتوان در قسمت گزارشات مدیریتی- تحلیلی و برداشتی سهامدار مشاهده نمود.

محاسبه ی سود و زیان

مبلغ سرمایه خود را در فیلد زیر وارد نموده تا مقدار سرمایه حال حاضر شما نسبت به سود و زیان در جدول کناری نمایش داده شود

۱ روز
10,032,885 محاسبه ی سود و زیان ریال

۱ هفته
10,490,205 ریال

۱ ماه
11,141,823 ریال

۳ ماه
12,917,071 ریال

۶ ماه
12,008,450 ریال

محاسبه ی سود و زیان

۱ سال
12,177,750 ریال

در این بخش، فرض بر این می باشد که شما بخشی از دارایی خود را در روزهای گذشته صرف سرمایه گذاری در یکی از شاخص ها کرده اید فرضا 10 میلیون ریال از سرمایه خود را به خرید نیم سکه اختصاص داده اید یا 1000 دلار ارز خریده اید و حال پس از گذشت یک دوره زمانی و سپری شدن تحولات نزولی و صعودی در بازار مربوطه، خواهان این هستید که دریابید این اقدام شما سودآور بوده است یا خیر؟ به عنوان نمونه شما 3 ماه قبل 10 میلیون ریال یا یک میلیون تومان از سرمایه خود را به خرید نیم سکه اختصاص دادید (فرضا 2 نیم سکه 500 هزار تومانی ) و امروز بعد از گذشت 3 ماه، هر نیم سکه به 540 هزار تومان رسیده است لذا ده میلیون ریال شما به ده میلیون و هشتصد هزار ریال تبدیل شده و شما هشتصد هزار ریال یا هشتاد هزار تومان سود به دست آورده اید. به همین روال، بازه های زمانی مختلف از یک روز تا یک سال برای هر شاخص تعریف شده است که به تناسب نیاز یا علاقه می توانید میزان و سمت و سوی تحولات شاخص موردنظرتان را در هریک از این بازه های زمانی مشاهده فرمایید. نکته پایانی آنکه برای شاخص های مربوط به بازار داخلی مبلغ 10 میلیون ریال و برای شاخص های جهانی 1000 دلار به عنوان مبلغ پایه سرمایه، فرض گرفته شده است.

صورت های مالی و محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی

در حسابداری تولیدی محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی به شکل زیر انجام می‌شود:

مالیات- سود و زیان ویژه = سود و زیان بعد از کسر از مالیات

درآمدهای غیرعملیاتی+ هزینه های غیر عملیاتی- سود و زیان عملیاتی = سود و زیان ویژه (خالص)(قبل از کسر مالیات)

هزینه های عملیاتی- سود (زیان) ناویژه = سود و زیان عملیاتی

هزینه های بهره و وام – هزینه کارمزدهای بانکی- درآمدهای متفرقه + سود بهره بانکی = هزینه ها و درآمدهای غیرعملیاتی

هزینه های تعمیراتی + هزینه های اداری عملیاتی + هزینه های فروش = هزینه های عملیاتی

بهای تمام شده کالا فروش رفته- فروش خالص = سود (زیان) ناویژه

(تخفیفات نقدی فروش + برگشت از فروش و تخفیفات) – فروش = فروش خالص

موجودی پایان دوره کالا- بهای تمام شده کالا ساخته شده + خرید کالا+ موجودی کالا اول دوره = بهای تمام شده کالا فروش رفته

کار در جریان پایان دوره- هزینه تولید+ کار در جریان اول دوره = بهای تمام شده کالا ساخته شده

در حسابداری تولید برای محاسبه صورت سود و زیان شرکت تولیدی، باید ابتدا هزینه تولید محاسبه شود. هزینه تولید قسمت مهم بهای تمام شده کالای فروش رفته است. هزینه های تولید شامل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار تولید هستند:

مواد مستقیم
مواد اولیه ای که در ساخت کالا نقش اساسی دارد و از نظر مقدار و قیمت قابل ملاحظه است. در صورتی که مواد اولیه از نظر قیمت یا مقدار، در تولید محصول قابل ملاحظه نباشد در زمره مواد غیر مستقیم که زیر مجموعه سربار تولید می باشد قرار می گیرد.

دستمزد مستقیم و غیر مستقیم
دستمزد کارگران تولید تا وقتی که در کنار دستگاه تولیدی هستند و آن دستگاه به تولید مشغول است؛ مثلاً دستمزد کارگران کنترل کننده دستگاه، پرس کننده، مونتاژ کار.

اما دستمزد این افراد دستمزد مستقیم محسوب نمی شود: سرپرست کارگران، سرکارگر، مدیران، تعمیرکار. چون مربوط به کل تولیدات (در محدوده تولید عادی) است و نه یک تولید خاص. در نحوه حسابداری شرکتهای تولیدی، چه تولید باشد یا نباشد و چه کم باشد و چه زیاد، دستمزد این افراد رابطه مستقیمی با میزان تولید نداشته و حقوق خود را خواهند گرفت. لذا در زمره دستمزد غیر مستقیم تولید قرار می‌گیرند که در گروه سربار تولید طبقه بندی می‌شوند.