آیا معامله گناه است؟

نظر مراجع معظم تقلید درباره معامله در بازار فارکس

حوزه/ حجت الاسلام صالحی با تشریح شرایط بازار فارکس و احتمال وجود معاملات صوری، غیرشرعی و ربوی در این بازار به بررسی حکم شرعی فعالیت در فارکس پرداخت.

به گزارش خبرگزاری «حوزه» از اصفهان به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت الاسلام امیر صالحی، کارشناس فقه و مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به بررسی حکم شرعی معامله و فعالیت در بازار فارکس پرداخت.

وی با بیان اینکه به زبان ساده «فارکس» بورس بین المللی تجارت ارز می باشد، اظهار کرد: بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف نظیر ریال، دلار، یورو، پوند، ین و دینار معامله می شوند.

این مبلغ تصریح کرد: در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامی که ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.

اشکالات بازار فارکس

حجت الاسلام صالحی در ادامه خاطرنشان کرد: آنچه امروزه به عنوان «بازار فارکس» در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است، نخستین اشکال این است که بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: اشکال دیگر بازار فارکس این است که بعضی از سرمایه گذاری های در فضای مجازی یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گذار را جای دیگری مثل قاچاق و نظیر آن سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل آیا معامله گناه است؟ نشده است.

شرط حرام معامله را باطل می‌کند

وی ادامه داد: بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است، مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند.

حجت الاسلام صالحی با بیان اینکه شرط حرام موجب بطلان معامله می‌شود، اظهار کرد: بنابراین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است، بنابراین معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.

نظر مراجع معظم تقلید پیرامون فارکس

این کارشناس فقه و احکام شرعی در ادامه به بررسی فتاوای مراجع معظم تقلید پیرامون بازار فارکس پرداخت و گفت: حضرت آیت الله خامنه‌ای در پاسخ به این سؤال که معامله در بازار فارکس چه حکمی دارد می‌فرمایند: بطور کلی صحت معاملات در بازار فارکس متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است.

وی در ادامه افزود: بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار فارکس دو دسته اند، دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته اند، صرفا یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی می‌شود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی شود.

حجت الاسلام صالحی خاطرنشان کرد: دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند، که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد، ولی باید توجه شود که معاملات باید به صورت واقعی و خرید و فروش ارز باشد، بنابراین اگر کسب درآمد براساس پیش بینی نوسانات قیمت ارز باشد مشروع نیست. معاملات اهرمی، که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام می شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.(استفتاء اختصاصی از دفتر مقام معظم رهبری به شمارهr5r9p6k).

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: حضرت آیت الله سیستانی پیرامون بازار فارکس اجازه ورود در چنین معاملاتی را نمی‌دهند، همچنین نظر حضرت آیت الله صافی گلپایگانی در خصوص بازار فارکس این است که از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد، حضرت آیت الله مکارم شیرازی نیز می‌فرمایند با توجه به این‌که فارکس شرایط شرعیه معاملات را ندارد جایز نیست و حضرت آیت الله نوری همدانی هم فتوا می‌دهند که بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.

وی در پایان با تأکید بر ضرورت توجه مقلدان به فتاوای مراجع تقلید خود، اظهار کرد: با توجه به اشکالاتی که بازار فارکس دارد و به آن اشاره شد افراد در ورود به این بازار اینترنتی هوشیارانه عمل کرده و فریب ظاهر بزک کرده آن را نخورند و جهات شرعی آن را مورد توجه قرار داده تا انسان دچار معاملات حرام و باطل نشود.

آیا معامله گناه است؟

در فرض سؤال، معامله با چنین شخصی جایز نیست. ولی در صورتی‌که این فرد درآمدهای حلالی هم دارد، و نمی‌دانید آنچه در اختیار شما قرار داده از اموال حرام است یا حلال، معامله با او اشکال ندارد و تصرف در آن برای شما جایز است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است: [1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر معامله از موارد اعانه بر اثم و گناه نباشد و یقین به وجود حرام در آنچه که از این شخص دریافت مى‌شود، نداشته باشید، مانعى ندارد و الا جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر معامله صحیح باشد پول آن حلال است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در فرض سؤال معامله با او جایز نیست ولی در صورتی که در آمدهای حلالی هم دارد، و نمی دانید آنچه در اختیار شما قرار داده از اموال حرام است یا حلال، تصرف در آن برای شما اشکال ندارد. ومعامله اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در صورتی‌که یقین نداشته باشد که مبلغ مذکور بعینه از راه حرام بدست آمده معامله بلا مانع است.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
معامله صحیح است، ولی اگر یقین دارید که پول از راه نامشروع به دست آمده، نمی‌توانید در آن تصرف کنید.
لینک به سایت استفتائات

[1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

سایت رسمی دفتر حضرت آيت الله العظمى وحيد خراسانى

مسأله ۲۰۸۳ ـ بعضى از معاملات باطل است و حرام نيست ، و بعضى حرام است و باطل نيست ، و بعضى باطل و حرام است ، و عمده اينها از اين قرار است:
(اوّل) بعضى از اعيان نجسه ، مانند مشروبات مسكر و خوك كه خريد و فروش اين دو باطل و حرام است ، و همچنين مردار نجس و سگ غير شكارى كه خريد و فروش اين دو باطل و بنابر احتياط حرام است.
و در غير اينها در صورتى كه منفعت عقلايى حلالى داشته باشد ـ مثلا غائط را كود كنند يا خون را به مريض تزريق نمايند ـ خريد و فروش آن صحيح و حلال است ، ولى احتياط مستحبّ ترك آن است.
(دوم) خريد و فروش مال غصبى ، كه بدون اجازه مالكش باطل است ، ولى تكليفاً حرام نيست ، بلكه تصرّفات خارجيه در مال غصبى حرام است.
(سوم) خريد و فروش چيزى كه نزد مردم ماليّت ندارد و خريد و فروش آن نزد آنان سفيهانه است ـ مانند حيواناتى كه پيش مردم ارزش ندارد ـ باطل است و حرام نيست.
(چهارم) معامله چيزى كه منافع معمولى آن فقط كار حرام باشد ـ مانند اسباب قمار ـ كه باطل و حرام است.
(پنجم) معامله اى كه در آن ربا باشد باطل و حرام است.
(ششم) فروش جنسى كه با چيز ديگر مخلوط است در صورتى كه آن چيز معلوم نباشد و فروشنده هم به خريدار نگويد ، مثل فروختن روغنى كه آن را با پيه مخلوط كرده است ، يا بها قرار دادن چيزى كه در آن غش شده است ، و چنين معامله اى حرام و در بعضى از صور ـ كه خواهد آمد ـ باطل است.
پيغمبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) فرموده اى دارد به اين مضمون: از مسلمانان نيست كسى كه با مسلمانان غش كند.
و از آن حضرت روايت شده كه: هر كه با برادر مسلمان خود غش كند خداوند بركت روزى او را مى برد و معيشت او را بر او فاسد مى كند و او را به خودش واگذار مى كند.

فروختن چيز پاكى كه نجس شده و آب كشيدن آن ممكن است

مسأله ۲۰۸۴ ـ فروختن چيز پاكى كه نجس شده و آب كشيدن آن ممكن است ، اشكال ندارد ، ولى اگر مشترى آن چيز را براى صرف در مثل خوردن و آشاميدن بخواهد يا براى عملى كه طهارت ظاهرى براى صحّت آن كافى نيست ـ مثل آن كه آب را براى وضو گرفتن و غسل كردن بخواهدـ نجاست آن را بايد به او بگويد ، و همچنين بنابر احتياط واجب اگر لباس است و مشترى مى خواهد با لباس پاك واقعى نماز بخواند ، هر چند كه در نماز طهارت ظاهرى بدن و لباس براى جاهل كفايت مى كند.

خريد و فروش چيز پاكى كه نجس شده و آب كشيدن آن ممكن نيست

مسأله ۲۰۸۵ ـ اگر چيز پاكى كه آب كشيدن آن ممكن نيست نجس شود ، در صورتى كه منفعت عقلايى حلالى داشته باشد ، خريد و آیا معامله گناه است؟ فروش آن مانعى ندارد ، ولى اگر مشترى آن را براى مثل خوردن و آشاميدن بخواهد يا نجاست آن موجب شود كه عمل مشروط به طهارت او باطل شود ، مثلا بخواهد نفت نجس را بسوزاند ، ولى سبب نجاست خوراك او شود يا بدن او نجس شود كه در نتيجه وضو يا غسلش باطل گردد ، واجب است فروشنده نجاست آن را به مشترى بگويد ، و همچنين ـ بنابر احتياط واجب ـ در جايى كه اگر چه نجاست بدن موجب بطلان وضو و غسل نشود ، ولى مشترى بخواهد با لباس و بدن پاك واقعى نماز بخواند.

خريد و فروش دواهاى نجس خوردنى

مسأله ۲۰۸۶ ـ خريد و فروش دواهاى نجس خوردنى ، در صورتى كه منفعت عقلايى حلالى غير از خوردن نداشته باشند ، باطل است ، و در صورتى كه داشته باشند صحيح است ، ولى بايد نجاستش را به مشترى بگويند ، و اگر خوردنى نباشد خريد و فروشش جايز است ، ولى بايد به طورى كه در مسأله قبل گذشت به مشترى اعلام شود.

خريد و فروش روغن هايى كه از ممالك غير اسلامى مى‏ آورند

مسأله ۲۰۸۷ ـ خريد و فروش روغنهايى كه از ممالك غير اسلامى مى آورند ، اگر نجس بودن آنها معلوم نباشد ، اشكال ندارد ، و همچنين اگر معلوم باشد و منفعت عقلايى حلالى داشته باشد ، ولى در اين صورت فروشنده بايد به خريدار بر طبق آنچه كه در مسأله «۲۰۸۵» گذشت اعلام نمايد.
و روغنى را كه از حيوان بعد از جان دادن آن مى گيرند ، هر چند احتمال آن برود كه به دستور شرع كشته شده ، چنانچه از دست كافر بگيرند ـ در صورتى كه احراز نشود كه آن كافر از دست مسلمان يا از بازار مسلمين گرفته استـ يا از ممالك غير اسلامى بياورند ، خوردنش حرام و خريد و فروش آن باطل و محكوم به نجاست است.

خريد و فروش پوست روباه و مانند آن

مسأله ۲۰۸۸ ـ اگر روباه و مانند آن را به غير دستورى كه در شرع معيّن شده كشته باشند ، يا خودش مرده باشد ، خريد و فروش پوست آن باطل ، و بنابر احتياط حرام است.

چرمى كه از ممالك غير اسلامى يا از دست كافر گرفته مى‏ شود

مسأله ۲۰۸۹ ـ چرمى كه از ممالك غير اسلامى مى آورند ، يا از دست كافر گرفته مى شود ـ در صورتى كه احراز نشود كه آن كافر از دست مسلمان يا از بازار مسلمين گرفته است ـ هر چند احتمال برود از حيوانى است كه به دستور شرع كشته شده ، خريد و فروش آن باطل و نماز در آن جايز نيست.

خرید چرم یا روغن از دست مسلمانى كه آن را از دست كافر گرفته

مسأله ۲۰۹۰ ـ روغنى كه از حيوان بعد از جان دادنش گرفته شده ، يا چرمى كه از دست مسلمان گرفته شود و انسان بداند كه آن مسلمان آن را از دست كافر گرفته و تحقيق نكرده كه از حيوانى است كه به دستور شرع كشته شده يا نه ، خريد و فروشش باطل ، و نماز در آن چرم و خوردن آن روغن جايز نيست.

معامله مشروبات مسكر

مسأله ۲۰۹۱ ـ معامله مشروبات مسكر حرام و باطل است.

فروختن مال غصبى با عدم اجازه مالك

مسأله ۲۰۹۲ ـ فروختن مال غصبى با عدم اجازه مالك باطل است ، و فروشنده بايد پولى را كه از خريدار گرفته به او برگرداند.

قصد خريدار به اين كه عوض جنسى را كه مى‏ خرد ندهد

مسأله ۲۰۹۳ ـ اگر خريدار قاصد معامله است ولى قصدش اين باشد كه عوض جنسى را كه مى خرد ندهد ، معامله صحيح است و واجب است عوض را به فروشنده بدهد.

خريدار جنسى را به ذمه بخرد و مافى الذمه را از مال حرام ادا كند

مسأله ۲۰۹۴ ـ اگر خريدار جنسى را به ذمّه بخرد و ما فى الذمّه را از مال حرام ادا كند ، معامله صحيح است ، ولى تا آنچه را كه بدهكار است از مال حلال ندهد ، ذمّه اش برئ نمى شود.

خريد و فروش آلات لهو و سازهاى بچه‏ ها و آلات مشتركه

مسأله ۲۰۹۵ ـ خريد و فروش آلات لهو مثل تار و ساز حرام است ، و اين حكم در سازهاى كوچك كه بازيچه بچّه ها است ، مبنى بر احتياط است ، و امّا آلات مشتركه مثل راديو و ضبط صوت در صورتى كه براى استعمال در حرام نباشد ، خريد و فروش آن مانعى ندارد.

چيزى را به این قصد بفروشد كه آن را در حرام مصرف كنند

مسأله ۲۰۹۶ ـ اگر چيزى را كه مى شود استفاده حلال از آن ببرند ، به كسى كه در حرام مصرف مى كند به قصد اين بفروشد كه آن را در حرام مصرف كند ، مثلا انگور را به اين قصد بفروشد كه از آن شراب تهيّه نمايند ، معامله آن حرام و باطل است ، ولى اگر به اين قصد نفروشد و فقط بداند كه مشترى از انگور شراب تهيّه خواهد كرد ، معامله اشكال ندارد.

ساختن مجسمه جاندار و نقاشى آن و خريد و فروش و نگهدارى آن

مسأله ۲۰۹۷ ـ ساختن مجسّمه جاندار حرام است ، و همچنين نقاشى آن بنابر احتياط ، و خريد و فروش و نگهدارى آن جايز است ، اگر چه احوط ترك است.

معامله و تصرف چيزى كه از قمار يا دزدى يا معامله باطل تهيه شده

مسأله ۲۰۹۸ ـ چيزى كه از قمار يا دزدى يا از معامله باطل تهيّه شده ، معامله بر آن فضولى است، و صحّت و نفوذ آن آیا معامله گناه است؟ محتاج به اجازه مالك يا ولىّ اوست، و تصرّف در آن حرام است ، و در دست هر كس كه باشد بايد به مالك يا ولىّ او برگرداند.

روغنى كه با پيه مخلوط است به معامله شخص یا در ذمه

مسأله ۲۰۹۹ ـ اگر روغنى را كه با پيه مخلوط است بفروشد ، چنانچه مورد معامله عين شخصى باشد، مثلا بگويد اين يك من روغن را مى فروشم، دو صورت دارد:
(اوّل) آن كه مقدار پيه مخلوط به اندازه اى است كه عرفاً مى گويند اين يك من روغن است ولى غش دارد ، در اين صورت معامله صحيح است و خريدار حقّ فسخ دارد.
(دوم) آن كه مقدار پيه مخلوط به اندازه اى است كه عرفاً نمى گويند اين يك من روغن است ، بلكه مى گويند روغن و پيه است ، در اين صورت معامله به مقدار پيهى كه در آن است باطل است ، و پولى كه فروشنده براى پيه آن گرفته مال مشترى و پيه مال فروشنده است ، و مشترى مى تواند معامله روغن خالصى را هم كه در آن است فسخ كند.
و اگر مورد معامله عين شخصى نباشد ، بلكه يك من روغن در ذمّه بفروشد و بعد روغنى كه پيه دارد بدهد ، مشترى مى تواند آن روغن را پس بدهد و روغن خالص را مطالبه نمايد.

ربا در معاملاتى كه با وزن يا پيمانه مى‏فروشند

مسأله ۲۱۰۰ ـ اگر مقدارى از جنسى را كه با وزن يا پيمانه مى فروشند ، به زيادتر از همان جنس بفروشد ـ مثلا يك من گندم را به يك من و نيم گندم بفروشدـ ربا و حرام و معامله باطل است ، و همچنين اگر يكى از آن دو سالم و ديگرى معيوب ، يا يكى خوب و ديگرى بد باشد ، يا با يكديگر تفاوت قيمت داشته باشند ، چنانچه مورد خريد و فروش تفاوت در مقدار داشته باشد ، باز هم ربا و حرام و معامله باطل است ، پس اگر مس درست را بدهد و بيشتر از آن مس شكسته بگيرد ، يا برنج صدرى را بدهد و بيشتر از آن برنج گرده بگيرد ، آیا معامله گناه است؟ يا طلاى ساخته را بدهد و بيشتر از آن طلاى نساخته بگيرد ، ربا و حرام مى باشد و معامله هم باطل است.

شرط اضافه از غير از جنسى كه مى‏فروشد در معاملات ربوی

مسأله ۲۱۰۱ ـ اگر چيزى را كه اضافه مى گيرد غير از جنسى باشد كه مى فروشد ، مثلا يك من گندم به يك من گندم و يك قران پول بفروشد ، باز هم ربا و حرام و معامله باطل است ، بلكه اگر چيزى زيادتر نگيرد ولى شرط كند كه خريدار عملى براى او انجام دهد ، باز هم ربا و حرام و معامله باطل است.

در صورتی که بخواهند در معامله ربا نشود

مسأله ۲۱۰۲ ـ اگر در اجناسى كه با وزن يا پيمانه مى فروشند ، بخواهند در معامله ربا نشود ، بايد ملاحظه كنند كه در يكى از دو طرف معامله زياده يا آنچه در حكم زياده است ـ چنانچه در مسأله قبل گذشت ـ محقّق نشود ، مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم گندم نقد بفروشد ، كه نيم من گندم زيادى در مقابل دستمال باشد ، و همچنين است اگر در هر دو طرف چيزى زياد كنند ، مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم گندم و يك دستمال ـ با ملاحظه آنچه كه گذشت ـ بفروشد.

چيزى كه به متر و ذرع يا به شماره معامله مى‏ كنند

مسأله ۲۱۰۳ ـ اگر چيزى را كه مثل پارچه با متر و ذرع مى فروشند ، يا چيزى را كه مثل گردو و تخم مرغ با شماره معامله مى كنند ، بفروشد و زيادتر بگيرد ، در صورتى كه معامله بين دو عين شخصى باشد اشكال ندارد ، و همچنين است اگر به مافى الذمّه بفروشد و بين آنها امتياز باشد ، مثل اينكه ده عدد تخم مرغ بزرگ را به يازده عدد متوسط در ذمّه بفروشد ، ولى اگر بين آنها هيچ امتياز نباشد صحّت معامله محلّ اشكال است ، و همچنين فروختن اسكناس ـ هر چند معدود است ـ به زيادتر در صورتى كه هر دو از يك جنس باشند ، چه هر دو عين شخصى يا شخصى به ما فى الذمّه باشد ، محلّ اشكال است.

جنسى كه در بعضى شهرها با وزن و در بعضى با شماره می فروشند

مسأله ۲۱۰۴ ـ جنسى را كه در بعضى از شهرها با وزن يا پيمانه مى فروشند ، و در بعضى از شهرها با شماره معامله مى كنند ، در صورتى كه غلبه اى در بين نباشد ، حكم آن در هر شهرى بر طبق معمول آن شهر است ، و همچنين در صورتى كه آن را در غالب شهرها با وزن يا پيمانه بفروشند و در بعضى از شهرها با شماره معامله كنند ، هر چند در اين صورت احتياط آن است كه آن جنس را به زيادتر از آن نفروشند.

زیاده در چيزى كه از يك جنس نباشد

مسأله ۲۱۰۵ ـ اگر چيزى را كه مى فروشد و عوضى را كه مى گيرد از يك جنس نباشد ، زياده آیا معامله گناه است؟ گرفتن اشكال ندارد ، پس اگر يك من برنج بفروشد و دو من گندم بگيرد ، معامله صحيح است.

زیاده در جنسى كه از يك چيز عمل آمده باشد

مسأله ۲۱۰۶ ـ اگر جنسى را كه مى فروشد و عوضى را كه مى گيرد از يك چيز عمل آمده باشد ، بايد در معامله زيادى نگيرد ، پس اگر يك من روغن گاو بفروشد و در عوض آن يك من و نيم پنير گاو بگيرد ، ربا و حرام و معامله باطل است ، و همچنين است اگر ميوه رسيده را با ميوه نارس از همان جنس معامله كند.

یک جنس حساب شدن جو و گندم در ربا

مسأله ۲۱۰۷ ـ جو و گندم در ربا يك جنس حساب مى شود ، پس اگر ـ مثلا ـ يك من گندم بدهد و يك من و پنج سير جو بگيرد ، ربا و حرام و معامله باطل است ، و نيز اگر ده من جو بخرد كه سر خرمن ده من گندم بدهد ، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدّتى گندم را مى دهد ، مثل آن است كه زيادى گرفته و حرام و معامله باطل است.

مواردى كه ربا گرفتن جايز است

مسأله ۲۱۰۸ ـ مسلمان از كافر حربى مى تواند ربا بگيرد ، و كافرى كه در پناه اسلام است معامله ربا با او جايز نيست ، ولى بعد از معامله اگر ربا گرفتن در شريعتش جايز باشد ، مى تواند بگيرد ، و پدر و فرزند و شوهر و زن دايمى مى توانند از يكديگر ربا بگيرند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

توجّه: برای انجام دادن هر کار باید با اندیشیدن، راه صحیح را انتخاب کرد و در مرحله بعد با افراد با تجربه مشورت نمود؛ چنانچه نتیجه ای حاصل نشد می توان استخاره کرد. فال گیری با قرآن (اطّلاع از آینده شخص یا عمل) جایز نیست.

شما با کلیک کردن روی گزینه «استخاره» آیه ای از قرآن را انتخاب می کنید ، سپس نظر معظّم له در مورد آن آیه را خواهید دید.

نرم افزار استخاره با توجه به نظرات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی )

در این نرم افزار همچون وقتی که خودتان بعد از خواندن دعای استخاره صفحه ای از قرآن را به صورت اتفاقی باز می‌کنید، با فشار دادن دکمه‌ی «استخاره» نیز به همان شکل به صورت اتفاقی صفحه ای از قرآن را انتخاب می‌کنید؛
توجه کنید بر خلاف برخی نرم افزار ها که تنها بین تعداد محدودی از آیات امکان انتخاب وجود دارد (302 آیه) و کل قرآن موجود نیست، در این نرم افزار تمام قرآن موجود است و شما در حقیقت در بین تمامی صفحات، صفحه‌ای را انتخاب می‌کنید.
در واقع خودتان استخاره گرفته اید نه دیگری، همانطور که در مفاتیح هم آمده است، اگر کسی خودش استخاره بگیرد بهتر از آن است که دیگری برای او این کار را انجام دهد.
حالا باید جواب استخاره‌ی خود را از اولین آیه‌ی صفحه‌ی سمت راست بدست آورید و ما در این نرم افزار نظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله) در مورد همان آیه را به شما نمایش می‌دهیم؛ چرا که تفسیر یک مرجع فقیه و مفسر قرآن از یک آیه بسیار بهتر از تفسیر خود ماست.
لازم به ذکر است برای استخاره تنها کافیست سه بار صلوات بفرستید و دعاهای مختلفی که آمده است همه مستحب هستند.

پیام کوتاه

سامانه پیام کوتاه دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله در سال 1387 برای ارائه خدمات هر چه بهتر و سهولت دسترسی مقلدین به پاسخ سوالات شرعی، راه اندازی شده است

1- عادی: مقلدین معظم له می توانند متن سوالات شرعي خود را پیامک کرده و در کمتر از 24 ساعت پاسخ آن را دريافت کنند.

2-آنی: کاربر با ارسال عدد 1 فهرست احکام با شماره مربوطه را دریافت می کند و با انتخاب هریک از شماره ها،حکم آن ارسال می شود.

جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

اگر در معامله نسیه مدت تعیین نگردد معامله صحیح می باشد؟

در معامله نسيه بايد مدّت كاملًا معيّن باشد و اگر تاريخى براى آن معيّن نكنند معامله باطل است.

مطالبه عوض قبل از رسيدن مدت در معامله نسیه

آیا قبل از رسیدن مدت در معامله نسیه می توان عوض را مطالبه کرد؟

هرگاه جنسى را نسيه بفروشد قبل از فرا رسيدن مدّت نمى‏تواند عوض آن را مطالبه كند، ولى اگر مشترى از دنيا برود فروشنده مى‏تواند طلب خود را از اموال ميّت مطالبه نمايد، هر چند وقت آن نرسيده باشد.

عدم توانایی پرداخت عوض بعد از رسيدن مدت

اگر بعد فرا رسیدن مدت مشتری نتواند پول جنس را بپردازد تکلیف چیست؟

هرگاه بعد از فرا رسيدن مدّت، مشترى نتواند پول را بپردازد بايد او را مهلت داد.

تفاوت قيمت در معامله نقد و نسيه

آیا می توان به جهت نسیه بودن معامله، کالا را گرانتر به فروش رساند؟

هرگاه جنسى را بطور نقد با قيمتى معامله كنند و بطور نسيه با قيمتى گرانتر، مثلًا بگويد: اين جنس را نقداً به فلان مقدار مى‏دهم بطور نسيه ده درصد گرانتر حساب مى‏كنم و مشترى قبول كند مانعى ندارد و ربا حساب نمى‏شود.

دریافت نقدی جنس در معامله نسیه به قیمت کمتر

آیا می توان معامله ای که به صورت نسیه است را با کم کردن قیمت نسیه به صورت نقدی دریافت کرد؟

هرگاه كسى جنسى را نسيه بفروشد ولى بعداً مقدارى از طلب خود را كم كند و بقيّه را نقد بگيرد اشكال ندارد.

تعیین سود در معاملات با چک و نسیه به صورت درصدی

شخصی برای خرید وسیله هزار تومانی فقط هفتصد تومان پول آن را می پردازد و بقیه آن را سه یا چهار ماه بعد باز پس می دهد با این شرط که سود سه یا چهار درصدی یا حتی بیشتر آن را نیز اضافه بر اصل باقی مانده پول بپردازد. آیا دادن و گرفتن این پول ها شرعا جایز نیست؟

در صورتی که از آغاز، معامله به صورت نقد و نسیه انجام شود و قیمت معامله روشن باشد مانعی ندارد.

تبدیل معامله نقدی به معامله نسیه

با توجه با این که در بازار اجناس به وسیله چک و هم نقدی بفروش میرود سوال این است که اگر فردی جنسی را نقدی بخرد و بعد از مدتی بگوید برایم به صورت چک محاسبه کن و یا بلعکس، میتوانیم این کار را انجام دهیم و تفاوت را طبق عرف بازار و صنف حساب کنیم؟

می توان معامله قبل را فسخ کرد و با مبلغ بیشتر و به صورت نسیه معامله جدیدی را انجام داد.

فروش نسیه جنس و خرید همان به صورت نقد

یک سیر چای به طور نسیه به مبلغی فروختم، بعد از نیم ساعت به طور نقد از همان مشتری خریداری کردم. آیا جایز است؟

اگر هر دو معامله به صورت قطعى و جدّى با شرایط انجام گیرد اشکالى ندارد.

معامله مدت دار ارز

معامله صد هزار تومان با 150 دلار در مدت شش ماه چه حکمی دارد؟

بالا بردن قیمت و اضافه کردن مهلت

اگر مشتری نتواند قیمت کالایی که به صورت قسطی خریداری کرده بپردازد می تواند از خریدار بخواهد که در قبال بیشتر کردن مهلت مبلغ کل بدهی را نیز بالا ببرد؟

اين كار جايز نيست و مبلغ اضافه حرام است، ولى چنانچه جنس موجود باشد و خريدار نتواند در رأس مدّت قيمت را بپردازد فروشنده مى تواند معامله را فسخ نموده و معامله جديدى با قيمت بيشتر و مهلت زيادتر، البتّه با جلب رضايت مشترى منعقد سازد.

شرط صحت خرید کالا به صورت نسیه

اگر کسى به فروشنده یخچال بگوید: از تو صد عدد یخچال مى خرم و بعد از یک هفته پول آن را مى پردازم آیا چنین معامله اى صحیح است؟

اگر یخچال هاى مورد معامله در اختیار خریدار قرارگیرد مانعى ندارد.

شرط کم کردن از مبلغ نسیه در صورت تسویه زودتر از موعد

فروشنده اى هستم که کالایم را به صورت متر مربّع مى فروشم. چنانچه خریدارى قادر به پرداخت کل، یا قسمتى از ثمن نباشد ناچار باید مبلغى گرانتر بفروشم. بدین جهت به خریدار مى گویم: «در صورت نسیه، متر مربّعى فلان ریال در روز باید گرانتر خریدارى نمایى و اگر قبل از سررسید، نسبت به پرداخت بدهى خود اقدام کنى; مبلغى که گران خریده اى به همان صورت در مدّت باقیمانده محاسبه و برگشت داده خواهد شد». چنانچه تأخیرى در بدهى روى دهد، هیچ گونه وجهى بابت دیرکرد دریافت نمى شود، از آن جا که برخى از مشترى ها در این گونه خرید، احتیاط مى نمایند. نظر مبارک خود را مرقوم فرمایید؟

اگر این معامله به صورت مبهم و بدون تعیین قیمت و زمان پرداخت صورت بگیرد، باطل است. تنها راه صحّت آن این است که تاریخ و زمان پرداخت، به هر مبلغ که مى خواهند، براى معامله تعیین کنند و قرارداد طبق آن صورت گیرد، سپس بگویند اگر زودتر از آن، مبلغ را پرداختى فلان مقدار تخفیف مى دهیم، در این صورت معامله صحیح است; ولى اگر مبهم بگذارند معامله صحیح نیست.