پلن معاملاتی چیست؟


طراحی پلن معاملاتی

که با تکیه بر آن مهره‌های خود را چیده و با قدرت، حرکت خود را آغاز کنید.

اگر حداقل از 50 معامله گر درخواست کنید که پلن معاملاتی خودشان را برایتان ارسال کنند، به شما تضمین می دهم که بیشترین جواب نه را در عمرتان خواهید شنید!

برخلاف صاحبان کسب وکارهای مختلف که همواره برای کار خود پلن یا طرح جامع عملیاتی دارند،

اکثر معامله گران هیچ زمانی را برای طراحی و دنبال کردن پلن معاملاتی در نظر نمیگیرند.

درحالی که اولین قدم بعد از دریافت کد بورسی و آموزش تحلیل های کاربردی بازار ورودِ بی‌برنامه به بازار سرمایه، ضرر و شکست را در پی خواهد داشت

و درنتیجه به راحتی سرمایه خود را از دست داده و از میدان بورس خارج خواهید شد

هر کسی برای ورود به پلن معاملاتی چیست؟ آن و آغاز معاملات، نیازمند برنامه و استراتژی مشخصی است که به آن پلن معاملاتی یا تریدینگ پلن می‌گویند.

از مهمترین خصوصیات پلن و استراتژی معاملاتی مناسب، جامع بودن، سادگی، قابل اجرا بودن، همخوانی با شرایط معامله گر و قابل ارزیابی و بازنگری بودن است.

اولین مرحله در نوشتن پلن معاملاتی، شناخت و ارزیابی توانایی­های و ویژگی های خودتان است.

قبل از هر کاری باید بدانید که تا چه اندازه روی احساس و هیجانات خود کنترل دارید، در چه نوع معاملاتی خوب عمل می­کنید؛

و میزان اطلاعات شما در مورد بازارهای مالی چقدر است؟

حال به سراغ مراحل طراحی پلن معاملاتی میرویم

پلن معاملاتی

مراحل طراحی و تنظیم پلن معاملاتی:

انتخاب بازار مورد نظر خود:

همان‌طور که می­دانید در بورس، بازارهای مختلفی وجود دارد. شما باید اول از همه بازار دلخواهتان را انتخاب کنید.

آیا می‌خواهید در معاملات سهام فعالیت داشته باشید یا ،اختیارمعاملات،سهام کالا یا بیت کوین؟

دوست دارید فقط در بورس ایران کار کنید یا بازارهای بین­ المللی هم برایتان جذاب است؟

هر بازار قاعده و شرایط خاص خود را دارد و شما نمی­توانید با یک استراتژی ثابت در تمامی بازارها فعالیت داشته باشید؛

بنابراین انتخاب بازار و چیدن استراتژی مشخص برای هر کدام از آن‌ها بسیار حائز اهمیت است.

البته شما می­توانید هم‌زمان در بازارهای مختلف نیز معامله کنید و این موضوع بستگی به زمان و توانایی­ شما دارد.

چه زمانی از روز معامله می کنید:

بسته به بازاری که فعالیت دارید باید یک بازه زمانی خاص را انتخاب کرده و خود را موظف کنید

تا همیشه در تایم مورد نظرتان پای سیستم بنشینید و چارت­های مورد نظر را دنبال کنید.

طبیعتا شما نمی­توانید در بازاری مثل فارکس در تمام روز فعالیت کنید پس باید یک بازه زمانی را مشخص کرده

و همان زمانِ مقرر معاملات خود را مدیریت کنید.

سرمایه اولیه:

قبل از سرمایه گذاری، مبلغ سرمایه اولیه خود را یادداشت کنید تا بتوانید درپایان ماه ارزیابی کلی از سبد خودتان داشته باشید.

تعیین هدف:

تعیین هدف یکی از موارد مهمی است که حتما باید هدف هریک از معاملاتتان را مشخص و در پلن معاملاتی خود یادداشت کنید.

تا اگر معامله شما منجر به ضرر شد به پلن معاملاتی خود مراجعه کنید و اشکال خود را پیدا کنید.

هدف گذاری یکی از عوامل روحیه بخش و مفید برای معامله­ گران است.

بسته به تایم فریم معاملاتی خود که می­تواند ماهانه، هفتگی، روزانه، ساعتی یا حتی دقیقه­ای باشد، می‌توانید اهداف مختلفی را تعیین کنید.

سپس وارد معامله شوید.

تعیین حد ضرر و حد سود:

یکی از ضروری ترین بخش های تریدینگ پلن این است که برای هریک از سهم هایی که خرید میکنیم باید حد ضرر و حد سود را مشخص و

در پلن معاملاتی خود یادداشت کنید و به آن پایبند باشید.

تعیین علت معاملات:

دلیل خرید خود را حتما در تریدینگ پلن یادداشت کنید

مثلا بنویسید من سهم خساپا را خریدم به این دلیل که نزدیک خط حمایت بود و ورود پول هوشمند داشت و…..

یکی از مزیت های این کار این است که اگر معامله شما منجر به ضرر شد به پلن معاملاتی خود مراجعه کنید و خطای خود را پیدا کنید.

تعیین واچ لیست:

واچ لیست سهام یک فهرست از سهام تحت نظر سرمایه گذار می‌باشد که باید مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند.

سهام داخل واچ لیست هر سرمایه گذار ممکن است در آینده یک گزینه بسیار عالی برای سرمایه گذاری وی باشد.

جزئیات تمامی معاملات خود را ثبت کنید، نقطه شروع، نقطه خروج، زمان معامله، ریسک، سود و ضرر؛ هیچ نکته­ای را از قلم نیندازید

چرا که پیشرفت شما در مسیر بازارهای مالی در گرو همین ریزه کاری‌ها قرار دارد.

شما باید دقیق بررسی کنید که اگر در معامله­ای سود کرده‌اید، آن معامله دارای چه ویژگی­هایی بوده

یا اگر در معامله ­ای متحمل ضرر شده ­اید، ایراد از کجای کار نشات گرفته است؟

فایل اکسل پلن معاملاتی:

در کل طراحی پلن معاملاتی شخصی است و باید خودتان براساس ویژگی های معاملات شخصیتان آن را طراحی کنید

فایل اکسلی به عنوان نمونه گذاشته شده که شامل 2 صفحه میباشد، میتوانید از آن برای طراحی پلن شخصی خود، الگوبرداری کنید.

پلن شخصی معامله گری چیست؟

پلن شخصی معامله گری چیست؟

تاجر خودت باش. به عبارت دیگر کورکورانه از توصیه های تجاری دیگران پیروی نکنید! فقط به این دلیل که ممکن است فردی با روش خود به خوبی عمل کند، به این معنی نیست که روش او برای شما نیز کارساز خواهد بود. همه ما در موقعیت های مختلف زندگی قرار داریم و همه ما دیدگاه های بازار، فرآیندهای فکری، سطوح تحمل ریسک و تجربیات بازار متفاوتی داریم. برنامه معاملاتی شخصی خود را داشته باشید و همانطور که از بازار یاد می گیرید آن را به روز کنید. شاید این تعریف مختصری از پلن شخصی معامله گری باشد.

یک عبارت قدیمی در تجارت وجود دارد که اگر موفق به برنامه ریزی نشدید، درواقع شما برای شکست برنامه ریزی می کنید. ممکن است این مورد کوچک و ناچیز به نظر برسد، اما افرادی که در مورد موفقیت جدی هستند، از جمله معامله گران، باید این کلمات را طوری دنبال کنند که انگار روی سنگ نوشته شده و هیچگاه از بین نمی رود. اگر از هر تاجری که به طور مداوم درآمد کسب می کند، بپرسید، احتمالاً به شما خواهند گفت که شما دو انتخاب دارید: یا به طور روشمند از یک برنامه نوشته شده پیروی کنید و پلن شخصی معامله گری داشته باشید یا شکست بخورید.

اگر از قبل یک پلن شخصی معامله گری و برنامه تجاری و سرمایه گذاری مکتوب دارید، به شما تبریک می گوییم، شما در اقلیت هستید. توسعه یک رویکرد یا روشی که در بازارهای مالی کار می کند، به زمان، تلاش و تحقیق نیاز دارد. در حالی که هرگز و هیچوقت هیچ تضمینی برای موفقیت وجود ندارد، شما با ایجاد یک برنامه تجاری دقیق، یک مانع بزرگ را از بین برده اید.

اگر برنامه شما از تکنیک‌ های ناقص استفاده می ‌کند یا آمادگی لازم را ندارد، موفقیت شما بلافاصله به دست نمی ‌آید اما حداقل در موقعیتی هستید که می ‌توانید مسیر خود را ترسیم و اصلاح کنید. با مستندسازی فرآیند، می‌ آموزید که چه چیزی به درستی کار می ‌کند و چگونه از اشتباهات پرهزینه ‌ای که معامله‌ گران تازه‌ کار گاهی با آن‌ها مواجه می ‌شوند، اجتناب کنید. چه در حال حاضر برنامه ای دارید یا نه، در ادامه چند ایده برای کمک به این روند وجود دارد.

تعریف پلن شخصی معامله گری

مفهوم پلن شخصی معامله گری

پلن شخصی معامله گری روشی سیستماتیک برای شناسایی و معامله دارایی است که تعدادی متغیر از جمله زمان، ریسک و اهداف سرمایه گذار را در نظر می گیرد. یک پلن شخصی معامله گری نحوه یافتن و اجرای معاملات توسط معامله‌ گر را مشخص می ‌کند، از جمله اینکه تحت چه شرایطی اوراق بهادار، بورس، بازار ارز دیجیتال یا سایر دارایی ها را بخرد و بفروشد، چقدر موقعیت را به دست می ‌آورد، چگونه می تواند موقعیت‌ ها را در حین حضور در آن مدیریت می ‌کند، قوانینی برای زمان معامله و زمان عدم انجام آن، چه اوراق بهاداری را می ‌توان معامله کرد و موارد دیگر.

اکثر کارشناسان معاملات توصیه می کنند که تا زمانی که یک پلن شخصی معامله گری انجام نشود، هیچ سرمایه ای در معرض خطر نیست. طرح و برنامه معاملاتی سندی است که در مورد آن تحقیق شده و مکتوب است که تصمیمات معامله گر را راهنمایی می کند.

درک پلن معامله گری

پلن های معامله گری را می توان به روش های مختلف ساخت. سرمایه گذاران معمولاً برنامه و پلن معاملاتی خود را براساس اهداف شخصی خود سفارشی می کنند. برنامه های معاملاتی بسیار طولانی و مفصل هستند، به خصوص برای معامله گران فعال، مانند معامله گران روزانه یا معامله گران نوسانی. این پلن های معامله گری همچنین می ‌توانند بسیار ساده باشند، مانند سرمایه ‌گذاری که فقط می‌ خواهد هر ماه به صورت خودکار در صندوق‌ های مشترک یا صندوق ‌های قابل مبادله (ETF) تا زمان بازنشستگی سرمایه ‌گذاری کند.

ساختن پلن شخصی معامله گری کامل

آموزش ساختن پلن شخصی معامله گری

هیچ دو طرح معاملاتی مشابه نیستند زیرا هیچ دو معامله ‌گری دقیقاً شبیه هم نیستند. هر رویکرد منعکس کننده عوامل مهمی مانند سبک معاملات و همچنین تحمل ریسک است. سایر اجزای ضروری یک برنامه معاملاتی چیست؟ در اینجا 10 مورد وجود دارد که هر طرحی باید شامل آنها باشد:

1. ارزیابی مهارت

آیا آماده تجارت هستید؟ آیا سیستم خود را روی کاغذ آزمایش کرده اید و آیا مطمئن هستید که در یک محیط معاملاتی زنده کار می کند؟ آیا می توانید سیگنال های خود را بدون تردید دنبال کنید؟ داد و ستد در بازارها جنگ دادن و گرفتن است. حرفه‌ ای‌ های واقعی آماده می‌ شوند و از افرادی سود می ‌برند که بدون برنامه و پلن معامله گری و معمولاً پس از اشتباهات پرهزینه پول می ‌دهند.

2. آمادگی ذهنی

چه احساسی دارید؟ به اندازه کافی خوابیده اید؟ آیا به چالش پیش رو فکر می کنید؟ اگر از نظر عاطفی و روانی آماده نبرد در بازار نیستید، معامله نکنید، در غیر این صورت، خطر از دست دادن سرمایه خود را دارید.

بسیاری از معامله گران یک شعار بازار دارند که قبل از شروع روز برای آماده کردن خود، آن را تکرار می کنند. یک معامله را انتخاب و ایجاد کنید که شما را در منطقه تجاری قرار دهد. علاوه بر این، پلن معاملاتی چیست؟ منطقه تجاری شما باید عاری از حواس پرتی باشد. به یاد داشته باشید، این یک تجارت است و حواس پرتی ممکن است پرهزینه باشد.

3. سطح ریسک را تنظیم کنید

ساخت پلن شخصی معامله گری

نکته مهم در ساخت پلن شخصی معامله گری این است که می خواهید چه مقدار از پرتفوی خود را باید در یک معامله ریسک کنید؟ این موضوع به سبک معاملاتی و تحمل ریسک شما بستگی دارد. میزان ریسک می تواند متفاوت باشد، اما احتمالاً باید بین حدود 1٪ تا 5٪ از پرتفوی شما در یک روز معاملاتی معین، متغیر باشد. یعنی اگر در هر نقطه از روز آن مقداری که مشخص کرده اید را از دست بدهید، از بازار خارج می شوید و بیرون می مانید. اگر اوضاع بر وفق مراد شما نیست، بهتر است کمی استراحت کنید و یک روز دیگر معامله کنید.

4. هدف گذاری کنید

قبل از اینکه وارد معامله شوید، اهداف سود واقعی و نسبت ریسک/پاداش (risk/reward ratios) را تعیین کنید. حداقل ریسک/پاداشی که می پذیرید چقدر است؟ بسیاری از معامله گران معامله ای را انجام نمی دهند مگر اینکه بدانند سود احتمالی حداقل سه برابر بیشتر از ریسک باشد. به عنوان مثال، اگر حد ضرر شما 1 دلار در هر سهم است، هدف شما باید 3 دلار سود برای هر سهم باشد. اهداف سود هفتگی، ماهانه و سالانه را به دلار یا به عنوان درصدی از پرتفوی خود تعیین کنید و مرتباً آنها را ارزیابی کنید.

نحوه نوشتن پلن شخصی معامله گری

5. تکالیف خود را انجام دهید

قبل از باز شدن بازار، بررسی می کنید که در سراسر جهان چه می گذرد؟ آیا بازارهای خارج از کشور افزایش یا کاهش دارند؟ قراردادهای آتی شاخص خوبی برای سنجش روحیه قبل از باز شدن بازار هستند زیرا قراردادهای آتی در شبانه روز معامله می شوند.

داده های اقتصادی یا درآمدی که قرار است منتشر شوند چه هستند و چه زمانی بیرون می آیند؟ لیستی را روی دیوار مقابل خود قرار دهید و تصمیم بگیرید که آیا می خواهید قبل از یک گزارش مهم معامله کنید یا خیر. برای اکثر معامله‌ گران، بهتر است به جای ریسک‌ های غیرضروری مرتبط با معاملات در طول واکنش‌ های بی ‌ثبات به گزارش ‌ها، منتظر انتشار گزارش باشند. حرفه ای ها براساس احتمالات معامله می کنند. آنها قمار نمی کنند. معامله پیش از یک گزارش مهم اغلب یک قمار است زیرا غیرممکن است که بدانیم بازارها چگونه واکنش نشان خواهند داد.

6. آماده سازی تجارت

از هر سیستم و برنامه معاملاتی که استفاده می کنید، سطوح حمایت و مقاومت اصلی و جزئی را روی نمودارها برچسب گذاری کنید، هشدارهایی را برای سیگنال های ورود و خروج تنظیم کنید و مطمئن شوید که همه سیگنال ها را می توان به راحتی با یک سیگنال دیداری یا شنیداری واضح مشاهده یا شناسایی کرد.

7. قوانین خروج را تنظیم کنید

اکثر معامله ‌گران این اشتباه را مرتکب می ‌شوند که بیشتر تلاش خود را بر روی جستجوی سیگنال‌ های خرید متمرکز می ‌کنند اما توجه بسیار کمی به زمان و مکان خروج دارند. بسیاری از معامله گران در صورت کاهش قیمت نمی توانند بفروشند زیرا نمی خواهند ضرر کنند. شما در ساخت پلن شخصی معامله گری خود باید این نکته را در نظر داشته باشید و باید بتوانید از پس آن برآیید، باید یاد بگیرید که ضرر را بپذیرید، وگرنه به عنوان یک معامله گر موفق نخواهید شد. اگر استاپ شما ضربه خورد، به این معنی است که اشتباه کرده اید. معامله ‌گران حرفه ‌ای بیش از آنکه برنده شوند، معاملاتی را از دست می دهند، اما با مدیریت پول و محدود کردن ضرر، همچنان سود می ‌برند.

قبل از اینکه وارد معامله شوید، باید خروجی های خود را بدانید. حداقل دو خروجی ممکن برای هر معامله وجود دارد. اول، اگر معامله برخلاف پیش بینی شما انجام شود، توقف ضرر شما چقدر است؟ این مورد باید نوشته شود. باید بدانید که توقف های ذهنی و آنچه در مغز شما می گذرد، به حساب نمی آیند. دوم، هر معامله باید یک هدف سود داشته باشد. هنگامی که به آنجا رسیدید، بخشی از پوزیشن خود را بفروشید و در صورت تمایل می توانید توقف ضرر خود را در بقیه موقعیت خود به نقطه سربه سر منتقل کنید.

پلن شخصی معامله گری چیست؟

8. قوانین ورود را تنظیم کنید

این مورد به این دلیل پس از قوانین خروج آمده است که: خروج ها بسیار مهم تر از ورودی ها هستند. سیستم شما باید به اندازه کافی پیچیده باشد تا موثر باشد اما باید به اندازه کافی ساده نیز باشد تا تصمیمات فوری را تسهیل کند. اگر 20 شرط دارید که باید رعایت شوند و بسیاری از آنها ذهنی هستند، انجام معاملات واقعی برای شما دشوار است. در واقع، رایانه‌ ها معمولاً معامله ‌گران بهتری نسبت به مردم می ‌سازند. این موضوع ممکن است توضیح دهد که چرا بیشتر معاملاتی که اکنون در بورس ‌های اصلی انجام می ‌شوند توسط برنامه‌ های رایانه ‌ای ایجاد می ‌شوند.

کامپیوترها برای انجام معامله نیازی به فکر و احساس خوب ندارند. در صورت رعایت شرایط وارد می شوند. زمانی که معامله مسیر اشتباهی را طی می کند یا به یک هدف سود می رسد، آنها خارج می شوند. آنها پس از انجام چند معامله خوب و بد در بازار عصبانی نمی شوند و یا احساس شکست ناپذیری نمی کنند. هر تصمیم براساس احتمالات است، نه احساسات.

9. سوابق عالی را نگه دارید

بسیاری از معامله گران باتجربه و موفق نیز در نگهداری سوابق عالی هستند. اگر آنها برنده یک معامله شوند، احتمالا در آینده می خواهند دقیقا بدانند چرا و چگونه به آن رسیده اند. مهمتر از آن، آنها می خواهند وقتی می بازند همین جزئیات را بدانند تا اشتباهات غیر ضروری را تکرار نکنند. جزئیاتی مانند اهداف، ورود و خروج هر معامله، زمان، سطوح حمایت و مقاومت، محدوده بازگشایی روزانه، باز و بسته شدن بازار برای روز را یادداشت کنید و نظرات خود را در مورد دلیل انجام معامله و همچنین درس های آموخته شده ثبت کنید.

همچنین باید سوابق معاملاتی خود را ذخیره کنید تا بتوانید به عقب برگردید و سود یا زیان یک سیستم خاص، افت ها (که مبالغ از دست رفته در هر معامله با استفاده از یک سیستم معاملاتی است)، میانگین زمان در هر معامله (که برای محاسبه کارایی تجارت ضروری است) و سایر عوامل مهم را تجزیه و تحلیل کنید. همچنین، این عوامل را با استراتژی خرید و هولد مقایسه کنید. به یاد داشته باشید، این یک تجارت است. شما می خواهید کسب و کار شما تا حد امکان موفق و سودآور باشد.

سوابق عالی را نگه دارید

10. عملکرد را تجزیه و تحلیل کنید

پس از هر روز معاملاتی، جمع کردن سود یا زیان برای دانستن چرایی و چگونگی آن امری مهم است. نتیجه گیری خود را در یادداشت های معاملاتی خود بنویسید تا بتوانید بعداً به آنها مراجعه کنید. به یاد داشته باشید، همیشه معاملاتی با ضرر وجود خواهد داشت. آنچه شما می خواهید یک پلن شخصی معامله گری است که در بلندمدت برنده شود.

جمع بندی

هیچ راهی برای تضمین سودآوری تجارت وجود ندارد. شانس معامله گران براساس مهارت و سیستم برد و باخت آنها است. چیزی به نام برد بدون باخت وجود ندارد. معامله ‌گران حرفه ‌ای قبل از ورود به معامله می‌ دانند که شانس به نفع آنهاست وگرنه در آنجا حضور نخواهند داشت. با اجازه دادن به سود خود و کاهش ضرر، یک معامله گر ممکن است در برخی نبردها شکست بخورد، اما در جنگ پیروز خواهد شد. اکثر معامله گران و سرمایه گذاران برعکس این کار را انجام می دهند، به همین دلیل است که به طور مداوم پول در نمی آورند.

پلن معاملاتی یا Trading Plan چیست؟ + روش ها و نکات مهم ایجاد آن

پلن معاملاتی یا Trading Plan چیست؟

در یک کلام پلن معاملاتی یا Trading Plan چیست؟
پلن معاملاتی روشی سیستماتیک برای شناسایی و داد و ستد (ترید) اوراق بهادار است که تعدادی متغیر از جمله زمان، ریسک و اهداف سرمایه گذار را در نظر می گیرد. یک پلن معاملاتی چگونگی یافتن و اجرای معاملات را مشخص می‌کند، از جمله اینکه تحت چه شرایطی اوراق بهادار را می‌خرد و می‌فروشد، چقدر پوزیشن معاملاتی را در روز به دست می‌آورد، چگونه موقعیت‌ها را در حین حضور در آن مدیریت می‌کند، چه اوراق بهادار یا دارایی هایی را می‌تواند معامله کرد و موارد دیگر. قوانینی برای زمان معامله و زمان عدم انجام آن ها در این برنامه یا TRADING PLAN وجود دارد!

اکثر کارشناسان معاملات اینگونه توصیه می کنند که تا زمانی که یک برنامه معاملاتی مو به مو و درست انجام شود، هیچ سرمایه ای در معرض خطر نیست. Trading Plan یک سند تحقیق شده و مکتوب است که تصمیمات معامله گر را راهنمایی می کند.

در مباحث مقدماتی آموزش فارکس بحث برنامه ترید خیلی موضوع مهم و کارایی است! اگر از 100 معامله گر درخواست کنید که پلن معاملاتی خودشان را برایتان ارسال کنند، به شما تضمین می دهم که بیشترین جواب نه را در عمرتان خواهید شنید! برخلاف صاحبان کسب وکارهای مختلف که همواره برای کار خود پلن یا طرح جامع عملیاتی دارند، اکثر معامله گران هیچ زمانی را برای طراحی و دنبال کردن پلن معاملاتی در نظر نمیگیرند.

تا به حال شاید میلیونها مقاله مختلف در اینترنت راجع به نحوه نوشتن پلن معاملاتی یا آموزش پلن معاملاتی منتشر شده است اما چیزی که این مقاله را با دیگران متمایز می کند این است که من با استفاده از چند سوال کلیدی و حیاتی به شما در طراحی پلن معاملاتی شخصی خودتان کمک خواهم کرد. با ما همراه باشید.

درک درست مفهوم و قابلیت های برنامه معاملاتی

پلن های معاملاتی را می توان به روش های مختلف ساخت. سرمایه گذاران معمولاً برنامه معاملاتی خود را بر اساس ایده ها و اهداف شخصی خود سفارشی می کنند. برنامه های معاملاتی بسیار طولانی و مفصل هستند، به خصوص برای معامله گران فعال روزانه، مانند معامله گران روزانه یا معامله گران نوسان. آنها همچنین می‌توانند بسیار ساده باشند، مانند سرمایه‌گذاری که فقط می‌خواهد هر ماه به صورت خودکار در همان صندوق‌های مشترک یا صندوق‌های قابل مبادله (ETF) تا زمان بازنشستگی سرمایه‌گذاری کند.

تکاتی در خصوص تغییر یک پلن معاملاتی

  • برنامه های معاملاتی به معنای اسنادی است که به خوبی روی آن فکر شده و تحقیق شده است و توسط معامله گر یا سرمایه گذار نوشته شده و به عنوان نقشه راهی است برای آنچه که آنها باید انجام دهند تا از بازارها سود ببرند. برنامه ها نباید هر بار که ضرر یا مشکلی پیش می آید تغییر کنند. تحقیقاتی که برای تهیه برنامه انجام می شود باید به آماده سازی معامله گر برای فراز و نشیب های سرمایه گذاری و تجارت کمک کند.
  • برنامه های معاملاتی تنها در صورتی باید تغییر کنند که روش بهتری برای تجارت یا سرمایه گذاری کشف شود. اگر معلوم شد که یک طرح معاملاتی کار نمی کند، باید لغو شود. هیچ معامله ای تا زمانی که یک برنامه جدید ساخته نشده است انجام نمی شود.

سرمایه گذاری خودکار و طرح های معاملاتی ساده

به کمک چند معامله به بررسی عملکرد معاملاتی خود می پردازید؟

در همه ی کسب و کارها سررسیدهای زمانی معینی برای بررسی عملکرد مشخص شده است مثلا شرکتهای بورسی در وال استریت هر سه ماه یکبار صورت وضعیت های خود را ارائه می کنند و سپس فاندامنتال کارها به بررسی روی آن ها می پردازند و شرکتها را ارزشگذاری می کنند. به نظر شما یه معامله گر چه مدت زمان باید صبر کند تا عملکرد خود را مورد بررسی قراردهد … سالانه، ماهانه یا روزانه؟

جواب این سوال بسیار ساده است. سررسید بررسی عملکرد خود را باتوجه به تعداد معاملاتی که انجام می دهید تعیین کنید نه با زمانی که سپری شده است. زمان در شغل معامله گری واقعا نامربوط است. معامله گری یکی از اندک مباحثی است که در آن قانون نسبیت زمان-مکان در آن رعایت نمی شود. آنهایی که مدت هاست در حال معامله گری هستند به خوبی متوجه این موضوع هستند که عملکرد نجومی یکساله تریدر تنها در دوماه می تواند از بین برود. به عبارتی در دوماه ممکن است اتفاقاتی بیافتد که هرآنچه در آن یک سال بدست آورده اید به باد فنا برود.

شما می بایست کمیت مناسبی از معاملات خود را مدنظر قراردهید. این تعداد می بایست آنقدر زیاد باشد که یک نمونه آماری معقول در دست بررسی داشته باشید و در عین حال آن قدر کم باشد که بتوانید رویشان بررسی دقیق انجام دهید و خسته کننده نشود.

برای من این عدد هر 20 معامله می باشد. به طور میانگین یک هفته طول می کشد تا من این 20 معامله را برروی زوج ارزهای مختلف پیاده سازی کنم. این مقدار صرفا جهت این بیان کردم که یک معیاری جهت مقایسه داشته باشید.

سرمایه گذاری خودکار و طرح های معاملاتی ساده

پلتفرم های کارگزاری یا بروکر ها به سرمایه گذاران اجازه می دهد تا سرمایه گذاری خودکار را در فواصل زمانی منظم سفارشی کنند. بسیاری از سرمایه گذاران از سرمایه گذاری خودکار برای سرمایه گذاری مقدار مشخصی پلن معاملاتی چیست؟ پول در هر ماه در صندوق های سرمایه گذاری مشترک یا سایر دارایی ها استفاده می کنند.

در همین موضوع ما بروکر لایت فارکس را به شما توصیه میکنیم و تاکید داربم لا رجوع به نقد و بررسی این بروکر حتمایرمابه گذاری خود را در آن کارگزاری معتبر و مطرح استارت بزنید!

در حالی که فرآیند خودکار است، همچنان باید بر اساس طرحی باشد که نوشته شده است. به این ترتیب سرمایه گذار برای اتفاقاتی که هر ماه اتفاق می افتد آمادگی بیشتری دارد و احتمالاً روند برنامه ریزی نیز آنها را وادار می کند که در صورت عدم موفقیت بازار چه کاری انجام دهند.

پارامترهای کلیدی پلن معاملاتی

پارامترهای کلیدی عملکرد معاملاتی خود را مشخص کنید

من از متد KISS یا همان Keep It Stupid Simple یا همه چیز را به صورت احمقانه ساده نگه دار، استفاده می کنم. برای من دو پارامتر زیر از همه چیز مهم تر است:

این نسبت تقسیم مقدار سودهای شما به ضررهای شماست. مثلا پس از 20 معامله من 15000$ دلار سود در مجموع کسب کرده ام و 5000 دلار نیز در مجموع از دست داده ام که نسبت سود به ضررمن را به عدد 3 می رساند. به عبارت دیگر می توان این نسبت را اینطور ترجمه کرد که من سه برابر آن مقداری که ضررمی کنم، سود کسب می کنم. خوب است که همواره این نسبت را در معاملات خود دنبال کنید.

این حداکثر مقدار ضرری که حساب شما در طول دوره معامله گری تجربه کرده است را بیان می کند. دقیقا مثل نسبت قبلی هیچ قانونی برای مقادیر مناسب این پارامتر وجود ندارد ولی شما می بایست در طول زمان سعی کنید این مقدار را کاهش دهید.

در پلن معاملاتی من همیشه به معامله گران میان روزی توصیه می کنم مقدار فعالیت معاملاتی خود را محدود کنند. مشخص کنید که چه زمانی از روز معامله می کنید و خارج از آن زمان ها پای بازار نباشید.

  • برتری خود را نسبت به بازار مشخص کنید

همانطور که می بایست زمان معامله گری خود را محدود کنید، بهتر است برتری خود نسبت به بازار را نیز تعریف کنید و ستاپ های معاملاتی محدودی را در بازار مدنظر قراردهید. هرچقدر ستاپ های معاملاتیتان بیشتر باشد پول در آوردن مستمر از بازار نیز دشوار تر می شود.

حدضرر یا استاپ لاس چیز منفی و بدی نیست. استاپ لاس چیزی است که در بلند مدت شما را زنده نگاه می دارد. استاپ لاس من حداکثر 1 درصد از سرمایه ام می باشد. اما ممکن است این مقدار برای متد معاملاتی شما مناسب نباشد بنابراین بررسی کنید و بهترین مقدار حدضرر را متناسب با خود پیدا کنید.

تا به حال حتما از تریدرهای موفق این مورد را شنیده اید که اجازه دهید سودهایتان رشد کنند. هر وقت متوجه شدید منظورشان از این جمله چیست من را هم در جریان بگذارید!

ماجرا از این قرار است که طمع در معامله گر اجازه نمی دهد انسان به موقع موقعیت معاملاتی خود را ببندد. بنابراین یک استراتژی مشخص و شفاف برای خروج از معامله لازم است. این استراتژی حتما می بایست منطبق بر متد و پلن معاملاتی شخصی هر معامله گر باشد تا بتواند با آن به راحتی ارتباط برقرارکند.پلن معاملاتی چیست؟

مثالی از پلن معاملاتی Trading plan

اکنون که چند نکته اساسی در مورد پلن معاملاتی Trading plan را با هم مرور کردیم زمان آن رسیده که با یک مثال فرضی تمامی مباحث را برایتان روشن کنیم. به مثال زیر توجه کنید:

پلن معاملاتی من
چند موقعیت معاملاتی لازم است تا من عملکرد خودم را بررسی کنم؟ 20 تا
چه زمانی از روز موقعیت های معاملاتی جدید اخذ می کنم؟ 8 صبح تا 12 شب
چه زمانی می بایست تمام موقعیت های معاملاتی من بسته شوند؟ 12 شب
در هر معامله چه مقدار ریسک می کنم؟ 1 درصد
حداکثر چه مقدار از سرمایه ام را به طور همزمان درگیر معامله می کنم؟ 10%
چه زمانی از پوزیشن معاملاتی ام خارج می شوم؟ زمانی که قیمت مووینگ 5 خود را بشکند.
عملکرد معاملاتی خود را چگونه بررسی می کنم؟ به کمک نسبت سود به ضرر عملی و حداکثر افت سرمایه

در پایان ممنون از اینکه همراه ما بودید شما برای مطالعه بیشتر در این مورد میتوانید به این لینک مراجعه کنید!

پلن معاملاتی چیست؟ نحوه ساخت یک پلن قدرتمند

پلن معاملاتی چیست؟ نحوه ساخت یک پلن قدرتمند

یک اصطلاح معروف وجود دارد که می‌گوید اگر برنامه‌ای نداشته باشید، مجبورید برای شکست برنامه ریزی کنید. این قضیه در ترید هم صدق می‌کند. پلن معاملاتی یک دستور کار مشخص است که از قبل ثبت شده و شامل نقاط ورود و خروج، حجم مناسب و مدیریت ریسک و … است. بنابراین توجه داشته باشید که شما دو راه دارید: یک برنامه ریزی دقیق و مدون با در نظر گرفتن تمامی ویژگی‌های فردی و شخصیتی داشته باشید. راه دیگر شکست در معاملات و از دست سرمایه‌تان خواهد بود. در هر صورت انتخاب با خودتان است. اگر تصمیم‌تان انتخاب پلن است در ادامه با امیرتریدر همراه باشید چون قصد داریم به صفر تا صد این موضوع بپردازیم.

پلن معاملاتی چیست؟

پلن معاملاتی یک دستور کار دقیق و از قبل تعبیه شده است که به شما کمک می‌کند، تحت تأثیر جو یا سایر عوامل موجود در بازار عمل نکنید. همچنین فقط هنگامی وارد معامله شوید که استراتژی‌تان اجازه ترید کردن بدهد.

نکته‌ای که باید به آن دقت کنید این است که به سبک خودتان معامله کنید. صرف این که یک روش برای شخصی مناسب است دلیل بر این نیست که آن متد برای شما هم جواب بدهد. پس از تقلید کورکورانه از دیگران اجتناب کنید زیرا دلیل شکست 90 درصد معامله گران این است که به جای خلق یک دستور کار متناسب با شخصیت‌شان، پوزیشن‌های خود را مطابق با نظر دیگران باز می‌کنند.

این کار به این علت نادرست است که همه ما در موقعیت‌های مختلفی در زندگی قرار داریم که باعث می‌شود دیدگاه متفاوتی نسبت به مارکت، قدرت ریسک متمایز و تجربیات گوناگون از بازار داشته باشیم. به همین خاطر نمی‌توان برای همه یک نسخه پیچید. برای شروع بهتر است یک پلن برای خودتان ایجاد کنید و سپس در مسیر با توجه به فیدبک‌هایی که از معاملات‌تان دریافت می‌کنید، سعی کنید آن را اصلاح و بهینه کنید.

تفاوت بین استراتژی و برنامه معاملاتی

استراتژی و پلن معاملاتی با هم تفاوت دارند. استراتژی بخشی از Plan است و به شما نقطه ورود، خروج و نوع پوزیشن را می‌دهد. با توجه به این که شرایط بازار متفاوت است ممکن است شما در یک پلن چند Strategy داشته باشید. اما Trading plan مدیریت ریسک، اندازه لوریج مناسب، درصد مناسب سرمایه در هر ترید و … را در اختیار شما قرار می‌دهد.

چرا به این پلن نیاز دارید؟

موقعیتی را در نظر بگیرید که می‌خواهید از GPS برای رفتن به نقطه‌ای دیگر استفاده نمایید. با استفاده از موقعیت‌یاب مشخص می‌کنید که کجا هستید و به چه نقطه‌ای می‌خواهید بروید. علاوه بر این حتی اگر در مسیر متوجه شوید که مسیر را اشتباه رفته‌اید، می‌توانید به کمک آن مجدد به راه اصلی برگردید. یک پلن معاملاتی هم دقیقا این کار را انجام می‌دهد. یعنی این که به کمک آن می‌توانید متوجه شوید که به عنوان تریدر کجا قرار دارید و برای رسیدن به سود مستمر چه راه‌هایی را باید پیش بگیرید.

نحوه ساخت پلن معاملاتی برای تریدرهای فارکس

برای ساخت پلن شما نیاز دارید موارد زیر را برای خودتان مشخص کنید:

انتخاب زمان انجام معاملات

شما باید یک بازه زمانی مشخص را انتخاب کرده و خود را موظف کنید تا فقط در آن زمان مشخص به معامله بپردازید. این کار از اورتردینگ و سایر مشکلاتی که به علت حضور زیاد در بازار انجام می‌دهید، جلوگیری خواهد کرد.

مشخص کردن سرمایه اولیه

این که شما در ابتدا مشخص کنید که با چه مقدار قصد ورود به بازار را دارید به شما کمک می‌کند تا در زمان وارسی حساب خود بتوانید عملکردتان را دقیق‌تر بررسی کنید.

تعیین هدف منطقی

باید حتما قبل از حضور در بازار یک هدف منطقی و به دور از بلند پروازی انتخاب کنید. دقت داشته باشید همین که شما بتوانید در ماه 10 الی 20 درصد به اصل سرمایه خودتان اضافه کنید بسیار عالی است. فایده دیگر تعین هدف این است که می‌توانید به طور مرتب خودتان را ارزیابی کنید و درصد پیشرفت‌تان را ببینید.

تعیین حد سود و حد ضرر

یک قاعده اصلی در وال استریت وجود دارد که می‌گوید اجازه دهید سودهای‌تان رشد کند و ضررهای‌تان را متوقف کنید. این کار امکان‌پذیر نخواهد بود مگر با تعیین حد ضرر و مشخص کردن حد سود.

درست است که ضرر در مارکت غیر قابل اجتناب است اما باید در معاملات‌تان به گونه‌ای عمل کنید که R به R یا وین ریت بالا داشته باشید. برای پیدا کردن این معاملات می‌توانید از یک کانال معتبر سیگنال‌دهی استفاده کنید. کانال VIP فارکس امیرتریدر با داشتن نسبت ریسک به ریوارد (Win Rate) بالای 90 درصد می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. سیگنال‌هایی که در این کانال معرفی می‌شود توسط تریدرهای حرفه‌ای بازار شکار شده و با شما به اشتراک گذاشته می‌شود.

انتخاب تایم فریم مناسب

وقتی مفهوم نمودار در تحلیل تکنیکال بیان می‌شود ناخودآگاه بحث انتخاب بازه زمانی نیز مطرح می‌شود. بسته به نوع شخصیت، ریسک پذیری و تایمی که قرار است در بازار صرف کنید، می‌توانید بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای تریدهای خود انتخاب کنید.

سخن پایانی

اگر به قصد سود کردن به بازار وارد شده‌اید باید بدانید این کار بدون داشتن یک پلن معاملاتی امکان‌پذیر نخواهد بود. یک Trading plan جامع که با توجه به احساسات و روحیات شما چیده شده و مرتب با توجه به بک تست‌هایی که گرفته‌اید بهبود یافته است می‌تواند پله‌ای برای رسیدن به اهداف مالی شما باشد، پس از آن غافل نشوید. شما چه تجربه‌ای در زمینه طراحی پلن دارید؟ چه مواردی را رعایت می‌کنید؟ در بخش دیدگاه‌ها نکات و تکنیک‌هایی که به کار می‌برید را با ما به اشتراک بگذارید.

پلن معاملاتی (Trading Plan)

پلن معاملاتی یک روش سیستماتیک برای شناسایی و معامله در بازارهای مالی و ارز دیجیتال است که این کار را با در نظر گرفتن متغیرهایی مثل زمان، ریسک و اهداف سرمایه‌گذار، سازگار و بهینه می‌کند.

پلن معاملاتی مشخص می‌کند که یک تریدر چگونه معاملات را پیدا و آن‌ها را اجرا می‌کند.

این فرآیند شامل این می‌شود که تریدر تحت چه شرایطی دارایی‌ها را می‌خرد و می‌فروشد، اندازه و حجم پوزیشنی که باز می‌کند چقدر است، وقتی داخل یک پوزیشن است آن را چطور مدیریت می‌کند و در تریدهای او، چه دارایی‌ها و اوراق بهاداری می‌توانند معامله شوند.

پلن معاملاتی همچنین دارای قوانین دیگری است که مشخص می‌کنند چه زمانی می‌شود ترید کرد و معامله در چه مواقعی ممنوع است.

بیشتر بخوانید: روش طراحی یک پلن معاملاتی

اکثر متخصصین معامله‌گری توصیه می‌کنند که تا وقتی پلن معاملاتی ندارید، هیچ قسمتی از سرمایه خود را در معرض ریسک قرار ندهید. پلن معاملاتی یک سند مکتوب است که روی آن تحقیق و بررسی صورت گرفته و به تصمیمات تریدر جهت می‌دهد.

مروری سریع بر مفاهیم کلیدی

  • پلن معاملاتی نقشه‌راهی است که به شما می‌گوید چگونه معامله کنید و بدون داشتن یک پلن کارشده و تحقیق‌شده، نباید هیچ معامله‌ای انجام دهید.
  • پلن نوشته می‌شود و از قوانین آن پلن معاملاتی چیست؟ پیروی می‌شود. پلن را نباید جایگزین کرد؛ مگر این که مشخص شود که جواب نمی‌دهد و با آن نمی‌توان کسب درآمد کرد یا این که تریدر راهی برای بهبود و پیشرفت پلن پیدا کند.
  • یک پلن معاملاتی ابتدایی دارای قوانینی برای ورود و خروج، مدیریت ریسک و اندازه پوزیشن است. تریدر می‌تواند بر اساس صلاح‌دید خود یک سری قوانین اضافی برای تعیین زمان و چگونگی ترید هم بگذارد.

درک پلن معاملاتی

پلن‌های معاملاتی می‌توانند به روش‌های مختلف و متنوعی ساخته شوند.

معمولاً سرمایه‌گذاران پلن معاملاتی‌شان را بر اساس اهداف و خواسته‌های خودشان تنظیم و منطبق می‌کنند. پلن‌های معاملاتی می‌توانند خیلی طولانی و پرجزئیات باشند؛ مخصوصاً درباره تریدرهایی مثل تریدرهای روزانه و سویینگ که در طول روز فعال هستند، همین‌طور است.

این پلن‌ها همچنین می‌توانند بسیار ساده باشند؛ مثلاً برای پلن معاملاتی چیست؟ پلن معاملاتی چیست؟ کسی که صرفاً می‌خواهد تا زمان بازنشستگی‌اش، هر ماه به صورت خودکار در یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (mutual funds) یا قابل معامله (ETF) یکسان و مشخصی سرمایه‌گذاری کند، یک پلن بسیار ساده هم می‌تواند کافی و مناسب باشد.

جایگزین کردن یک پلن معاملاتی

پلن‌های معاملاتی باید روی کاغذ آورده شده باشند و به‌خوبی روی آن‌ها فکر و تحقیق شده باشد.

این پلن‌ها توسط تریدر یا سرمایه‌گذار به عنوان نقشه‌راهی نوشته می‌شود که به او بگوید برای کسب سود از بازار باید چه‌کار کند.

پلن‌ها نباید به محض ضرر کردن یا به مشکل خوردن عوض شوند.

بررسی و تحقیقی که پلن بر اساس آن ساخته می‌شود، باید به تریدر برای آماده شدن در بالاوپایین‌های سرمایه‌گذاری و معامله‌گری کمک کند.

پلن‌های معاملاتی باید تنها در صورتی جایگزین شوند که راه بهتری برای ترید یا سرمایه‌گذاری پیدا شود. اگر معلوم شود که یک پلن معاملاتی پاسخگوی نیاز معامله‌گر نیست، باید دور انداخته شود. در این صورت تا وقتی که پلن جدیدی ساخته نشده است، هیچ معامله‌ای نباید انجام شود.

مثالی از پلن معاملاتی || اندازه‌گیری پوزیشن و مدیریت ریسک

پلن معاملاتی می‌تواند مفصل و دارای جزئیات باشد اما دست‌کم باید مشخص کند که چه چیزی، چه زمانی و چگونه باید خریداری شود. پلن باید بگوید که کِی و چگونه باید از پوزیشن خارج شد؛ فارغ از این که سودآور یا زیان‌آور باشد. همچنین باید چگونگی مدیریت ریسک را پوشش دهد.

تریدر ممکن است قوانین دیگری هم بگذارد؛ مثلاً این که چگونه باید دارایی مورد معامله پیدا شود یا چه زمانی برای معامله کردن مناسب است و چه زمانی مناسب نیست.

برای ذکر مثالی از این که این بخش‌ها چطور می‌توانند باشند، بیایید فرض کنیم که یک تریدر، قوانین ورود و خروجش را مشخص کرده است. یعنی در این قوانین تعیین شده است که کجا محل ورود است و کجا باید سودها را برداشت کرد یا جلوی ضرر بیشتر را گرفت. حالا باید به قوانین مدیریت ریسک پرداخت.

قوانین یا موضوعاتی که باید در پلن معاملاتی به آن‌ها پرداخته شود، می‌توانند شامل این‌ها باشند:

1. ریسک تنها 1 تا 2 درصد سرمایه

این یعنی اگر فاصله بین نقطه ورود و حد ضرر را ضرب‌در اندازه پوزیشن کنیم، حاصل نباید بیشتر از 1 درصد بالانس حساب باشد. این قانون، اندازه پوزیشن را کنترل می‌کند؛ چرا که اندازه پوزیشن، تنها مجهول ماست و باید محاسبه شود. ممکن است تریدر ریسک 2%، 5% یا 1.5% را انتخاب کند.

فرض کنید یک ترید برای معاملات فارکس یک حساب 50,000 دلاری دارد. بنابراین او در هر ترید فقط 500 دلار (1% از 50,000 دلار) را می‌تواند ریسک کند. او یک سیگنال معامله می‌گیرد که می‌گوید در قیمت 35 دلار بخرد و حد ضرر را روی 34 دلار بگذارد. تفاوت بین نقطه ورود و stop loss برابر با 1 دلار است. کل مبلغی که می‌توان ریسک کرد را بر این میزان تفاوت تقسیم کنید:
500$ / 1$ = سهم500

اگر او 500 سهم بخرد و 1 دلار از دست بدهد، 500 دلار را از دست خواهد داد که برابر با حداکثر ریسک است. بنابراین اگر او بخواهد 1 درصد ریسک کند، باید 500 سهم بخرد.

2. ترید با اهرم یا بدون اهرم

پلن معاملاتی باید مشخص کند که می‌توان از اهرم استفاده کرد یا نه و اگر می‌شود، تا چقدر استفاده مجاز است.

اهرم هم میزان سود و هم ضرر را افزایش می‌دهد.

3. دارایی‌های همبسته یا غیرهمبسته

قسمتی از مدیریت ریسک به این برمی‌گردد که آیا اجازه ترید دارایی‌های همبسته را داریم یا خیر و اگر داریم، این کار تا چه حدی مجاز است.

مثلاً سرمایه‌گذار باید در این مورد تصمیم بگیرد پلن معاملاتی چیست؟ که آیا اجازه دارد در دو سهمی که بسیار شبیه‌به‌هم حرکت می‌کنند پوزیشن‌های کامل باز کند یا نه.

نتیجه این کار این است که اگر هر دو سهم به حد ضرر خوردند، ریسک دوبرابر شده است و همچنین اگر هر دو به target برسند، سود دوبرابری خواهیم داشت.

4. محدودیت‌های ترید

هر پلن معاملاتی باید ترمزهایی داشته باشد که اگر اوضاع خوب پیش نرفت، ترید را متوقف کنند. برای مثال یک تریدر روزانه ممکن است چنین قانونی داشته باشد که اگر در سه ترید پشت‌سرهم ضرر کرد یا به اندازه مشخصی پول از دست داد، دست از ترید کردن بکشد.

این اشخاص می‌توانند برای یک روز ترید نکنند و روز بعد، دوباره ادامه بدهند. محدودیت‌های دیگری هم می‌توانند وجود داشته باشند؛ مثلاً این که اگر اوضاع خوب پیش نرود، باید اندازه پوزیشن را تا حد مشخصی کم کنیم و اگر اوضاع بر وفق مراد بود، اندازه پوزیشن را تا مقدار تعیین‌شده‌ای افزایش دهیم.

بخش مدیریت ریسک پلن معاملاتی ممکن است شامل همه این قوانین شود که توسط تریدر با شرایط شخصی خودش سازگار و منطبق شده است. همچنین می‌تواند دارای قوانین دیگری هم باشد که بنا بر اهداف تریدر و میزان ریسک‌پذیری او در مدیریت ریسک کمکش کنند.

برای آشنایی با مفاهیم بازارهای مالی و موضوعات اقتصادی با بورسینس همراه باشید.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:



اشتراک گذاری

دیدگاه شما

اولین دیدگاه را شما ارسال نمایید.