ترازنامه و صورت سود و زیان را چگونه محاسبه کنیم؟
نتیجه فعالیت یک شرکت در یک دوره زمانی خاص در گزارش هایی ارائه می شود که به آن ها “صورت های مالی” گفته می شود. این گزارش ها دارای چهارچوب و شکل خاصی می باشند که برای تهیه آن ها باید اصول حسابداری و استانداردهای مربوطه رعایت شود تا دقیق ترین و جامع ترین گزارشات درباره وضعیت و فعالیت شرکت ارائه گردد.
1- ترازنامه:
ترازنامه وضعیت مالی یک شرکت یا شخص را در یک زمان مشخص نشان می‌دهد. در بخش های مختلف ترازنامه سه گروه دارایی، بدهی و سرمایه مشخص می‌گردد. ترازنامه به زبان ساده مشخص می‌نماید که یک مؤسسه چه میزان دارایی، بدهی و سرمایه دارد.
2- صورت سود و زیان:
صورت سود و زیان، نتیجه فعالیت یک شرکت را با نمایش میزان درآمد و هزینه و سود یا زیان هر شرکت در یک دوره مشخص زمانی نمایش می دهد.
گزارش سود و زیان به دو روش یک و دو مرحله ای تهیه می شود.
- در روش تک مرحله ای ابتدا کلیه درآمد ها و در ادامه کلیه هزینه ها در زیر آن ها آورده می شود و در نهایت از تفاضل آن ها، سود یا زیان قبل از کسر مالیات نمایش داده می شود.
- در روش دو مرحله ای، ابتدا درآمدهای عملیاتی و سپس هزینه های عملیاتی در زیر آن ها آورده می شود سپس از تفاضل این دو سود یا زیان ناویژه به دست می آید. در مرحله بعد درآمدهای غیر عملیاتی و هزینه های غیر عملیاتی آورده می شود که نتیجه تفاضل این مرحله و مرحله قبل به سود و زیان قبل از کسر مالیات می رسیم.
اقلام با اهمیت صورت حساب سود یا زیان:
اقلام با اهمیت صورت سود و زیان شامل درآمدها و هزینه است.
به صورت کلی درآمد عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سهام به جز مواردی که به آورده صاحبان سهام مربوط می‌شود. انواع درآمدها به دو گروه طبقه‌بندی می‌شوند:
درآمدهای عملیاتی: درآمدهایی هستند که در نتیجه از فعالیت شرکت در راستای اساسنامه و با هدف نیل به منظور خاصی که برای آن به وجود آمده است، به دست می‌آیند. این دسته از درآمدها با توجه به اصل تداوم فعالیت شرکت، می‌توانند جنبه دائمی و پایدار داشته باشند. استمرار رشد این گروه از درآمدها می تواند نقطه قوت یا ضعف شرکت باشد.
درآمدهای غیر عملیاتی: گروهی از درآمدهای شرکت که در قالب اهداف اساسنامه شرکت نیستند درآمدها غیر عملیاتی نام دارند. به‌عنوان مثال شرکت زمینی را می‌خرد که مازاد بر نیاز شرکت است، زمانی که زمین را به فروش می‌رساند، درآمد کسب شده در گروه درآمدهای غیر عملیاتی قرار می‌گیرد.
دلیل غیر عملیاتی بودن این گروه از درآمدها:
- تحصیل دارایی به منظور افزایش قیمت در آینده نزدیک و کسب عایدی توسط شرکت پس از فروش نبوده است.
- فروش این بخش از دارایی نتیجه تصمیمات مدیریتی در جهت استفاده از دارایی صورت گرفته است.
- هدف از تأسیس شرکت در اساسنامه خرید و فروش این داراییها نیست.
- این گونه از درآمدها تکرار پذیر نیستند. ناپایدار نیستند و سود حاصل از آنها قابل برنامه‌ریزی نیست.
نکته: گاهی اوقات در برخی از شرکت ها درآمدهای غیر عملیاتی ادامه‌دار و با ثبات می شوند. در این صورت این بخش از درآمد غیر عملیاتی از نظر ماهیتی مانند درآمدهای عملیاتی در نظر گرفته می‌شوند.
مفهوم کلی هزینه‌ها عبارت است از کاهش در حقوق صاحبان سهام به جز مواردی که به ستانده صاحبان سهام مربوط می‌شود. انواع هزینه‌ها به شرح زیر است:
بهای تمام شده کالا: این گروه از هزینه‌ها، هزینه‌هایی هستند که شرکت برای تولید محصولات خود مصرف می‌کند و هزینه عملیاتی گفته می‌شود. این هزینه‌ها به‌صورت مستقیم منتج به تولید گردیده و یا زمینه‌های لازم برای تولید را فراهم می‌کند.
سایر هزینه‌های غیر عملیاتی: به کلیه هزینه‌هایی که در قالب هزینه بهای تمام شده کالا و هزینه‌های اداری و مالی و توزیع و فروش قرار نگیرد هزینه‌های غیرعملیاتی می‌گویند. این دسته از هزینه‌ها دائمی نیستند و با نوع عملکرد شرکت مرتبط نیستند.
سایر هزینه‌های عملیاتی: این گروه از هزینه‌ها در بردارنده هزینه های فروش، بازاریابی، هزینه‌های مالی و اداری شرکت هستند که ارتباط مستقیم با تولید شرکت ندارند اما امکان حذف آن ها از سازمان هم وجود ندارد و از الزامات بقای سازمان هستند.
هزینه‌های مالی: این گروه از هزینه‌ها شامل هزینه‌های دریافت وام و تأمین مالی شرکت است که بر عهده آن خواهد بود. این هزینه‌ها اهمیت خاصی دارند لذا طبقه‌بندی مستقلی نسبت به سایر هزینه‌ها دارند. بخش بزرگی از این هزینه‌ها شامل هزینه بهره و سایر هزینه‌های مرتبط با تحصیل وام است.
عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده کالا:
الف- مواد اولیه مستقیم: مواد اولیه مستقیم بخش اصلی محصول را تشکیل می‌دهند.
ب- دستمزد مستقیم تولیدی: حقوق و دستمزد پرداختی به پرسنل واحد تولید است که نتیجه عملکردشان مستقیماً منتج به تولید محصول می‌شود.
ج- سربار: سایر هزینه‌های تولیدی به غیر از مواد اولیه مستقیم و دستمزد را هزینه‌های سربار می‌گویند. به عنوان مثال هزینه تعمیرات و نگهداری ماشین آلات تولیدی. این گروه از هزینه‌ها برای ادامه تولید مورد نیاز هستند اما نمی‌توان این هزینه‌ها را جز به جز به محصول خاصی تخصیص داد.
نکته: نکته حائز اهمیت در بخش هزینه بهای تمام شده کالا، اطلاع از این موضوع است که بیشترین بخش بهای تمام شده شرکت مورد بررسی در کدام ردیف قراردارد. دانستن این موضوع در پیش بینی عملکرد آینده شرکت تاثیر گذار است. برای مثال بیشترین بخش هزینه شرکت‌های سیمانی مربوط به بخش هزینه‌های انرژی است؛ لذا با علم به این موضوع مثلا تغییر در نرخ بهای انرژی می‌تواند در چشم انداز کلی در خصوص صنعت و تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری کمک کند.
حالا با توجه به مطالب ارائه شده صورت سود و زیان یک واحد خدماتی به روش تک مرحله ای به صورت زیر می باشد :
صورت حساب سود و زیان
برای دوره مالی منتهی به 31/2/84
درآمد :
درآمد خدمات آموزشی 5.000.000
کسر می شود هزینه ها :
هزینه اجاره 1.000.000
هزینه حقوق 1.000.000
هزینه آب و برق و تلفن 250.000
جمع هزینه ها 2.250.000
سود و (زیان) قبل از کسر مالیات 2.750.000
مالیات به ماخذ 25% (687.500 (
سود (زیان) ویژه 2.062.500
تهیه صورت مالی سود و زیان در نرم افزار قیاس پلاس به روش زیر می باشد:
1- ابتدا از قسمت گزارشات بر روی منوی حسابداری کلیک نمائید.
2- در فرم گزارشات حسابداری باز شده بر روی صورت مالی کلیک نمائید.
نکته: توجه داشته باشید که هنگام چیدن کدینگ حسابداری در بخش سر فصل حساب ها حتما ماهیت حساب ها را مشخص نمائید، در غیر این صورت وارد سرفصل حساب ها شده و با انتخاب حساب های معین و ویرایش آن ماهیت حساب را مشخص کنید.
صورت سود و زیان چیست؟/انواع صورت سود و زیان، درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیر عملیاتی
صورت سود و زیان در واقع همان صورت درآمد و هزینه است که میزان درآمدها، هزینه‌ها و سودهای محقق شده در انتهای دوره را گزارش می‌کند. این صورت مالی بر مبنای حسابداری تعهدی تهیه می‌شود بدین معنا که تنها درآمدها و هزینه‌های محقق شده را گزارش می‌کند. درآمدها در واقع زمانی گزارش می‌شوند که وجوه نقد آنها به اشکال مختلف دریافت شده و هزینه‌ها نیز زمانی گزارش می‌شوند که وجوه آنها پرداخت شده باشد.
صورت سود و زیان بیان‌گر سود یا زیانی است که یک شرکت در طول یک سال مالی کسب کرده است. البته این صورت مالی در فواصل مختلف زمانی قابل تهیه است به عنوان مثال حتی به صورت یک ماهه و سه ماهه و شش ماهه و نه ماهه نیز این گزارش برای شفافیت مالی به سهامداران ارائه می‌شود. هدف اصلی صورت سود و زیان گزارش میزان سودآوری ناشی از فعالیت‌های عملیاتی و غیر عملیاتی شرکت است و فعالیت‌های اصلی شرکت در یک بازه زمانی در این صورت مالی منعکس می‌شود.
انواع صورت سود و زیان
صورت حساب سود و زیان به دو صورت تک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای تهیه می‌شود. در تک مرحله تمامی درآمدها و هزینه‌ها یک جا شناسایی می‌شوند و تفاضل این دو همان سود قبل از کسر مالیات است و پس از کسر مالیات نیز سود خالص شرکت گزارش می‌شود. گفتنی است که طبق قانون مؤسسه تنها زمانی ملزم به پرداخت مالیات است که سودآوری کرده باشد و در صورت شناسایی زیان از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
در روش دو مرحله‌ای ابتدا درآمدهای عملیاتی و هزینه‌های عملیاتی ثبت می‌شوند که از کسر آنها سود یا زیان عملیاتی شناسایی می‌شود. سپس درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی اضافه و کسر می‌شوند که نتیجه نهایی سود یا زیان قبل از کسر مالیات است. در مرحله نهایی در صورتی که شرکت سودآوری داشته باشد مالیات کسر خواهد شد و نتیجه حاصله همان سود خالص شرکت خواهد بود. این قسمت نهایی در واقع مهمترین قسمت صورت حساب سود و زیان است که توجه تحلیل‌گران و معامله‌گران بازارهای مالی بیشتر معطوف به این قسمت است.
نکته دیگری که اینجا گفتن آن اهمیت دارد این است که در شرکت‌های عرضه شده در بورس اوراق بهادار می‌بایست سود هر سهم نیز محاسبه شود و در ادامه سود و زیان خالص نوشته شود. به صورت ساده در صورتی که سود یا زیان خالص شرکت پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت تقسیم شود نتیجه‌ای که به دست می‌آید سود هر سهم شرکت یا همان EPS خواهد بود که مهمترین داده یک شرکت در طول یک سال فعالیت مالی به شمار می‌آید.
درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیر عملیاتی
درآمدها و هزینه‌های عملیاتی یکی از اقلام مهم صورت‌حساب سود و زیان است. به طور خلاصه درآمد و هزینه عملیاتی به فعالیت‌های یک شرکت گفته می‌شود که مستقیما از فعالیت‌های اصلی شرکت ناشی شده است. به عنوان مثال شرکتی که خط تولید یک محصول خاص را دارد درآمدها و هزینه‌های عملیاتی آنهایی هستند که در جریان تولید این محصول ایجاد می‌شوند. در شرکت‌های تولیدی مهمترین بخش درآمد عملیاتی میزان فروش شرکت و مهمترین بخش هزینه عملیاتی شرکت بهای تمام شده کالای تولید شده است. این دو بخش بیشترین سهم هزینه و درآمدهای عملیاتی یک بنگاه تجاری را به خود اختصاص می‌دهند.
حال اگر این کارخانه یا بنگاه تجاری که خط تولید یک محصول خاص را اداره می‌کند از طریق فروش یک ملک یا خودرو درآمدی کسب کند به این نوع درآمد در واقع درآمد غیرعملیاتی گفته می‌شود چرا که از جایی خارج از فعالیت اصلی شرکت کسب شده است. بسیاری از تحلیل‌گران برای تجزیه و تحلیل شرکت‌های تولیدی به بخش سود و زیان عملیاتی نگاهی ویژه دارند چرا که از نظر آنها سود ناشی از فعالیت اصلی شرکت اهمیت بیشتری نسبت به سود و زیان کل شرکت دارد.
به عنوان مثال ممکن است شرکتی در حالت کلی و در یک بازه زمانی مشخص زیان شناسایی کرده باشد اما در بخش فعالیت‌های عملیاتی سود عملیاتی شناسایی کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که هزینه‌های غیرعملیاتی شرکت بسیار بالا بوده و احتمالا قابل تکرار نیست و پایداری کمی دارد. تحلیل‌گران این داده‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند و دست به تحلیل فعالیت‌های شرکت می‌زنند.
برعکس موضوع بالا نیز ممکن است مشاهده شود؛ بدین معنی که شرکت در نیتجه فعالیت‌های عملیاتی خود زیان شناسایی کرده باشد اما در نهایت با جمع و تفریق درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی به سودآوری رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که درآمدهای غیرعملیاتی شرکت در یک بازه زمانی مشخص بسیار بالا بوده و احتمالا این نوع درآمدها نیز پایدار نیستند.
بنابراین تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی برای فهم و ارزیابی دقیق فعالیت شرکت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به ویژه برای کسانی که قصد دارند در بازار اوراق سهام سرمایه‌گذاری کنند.
نکته مهمی که در اینجا باید گفته شود این است که فعالیت شرکت‌های مختلف متفاوت است و بنابراین اقلامی که در صورت سود و زیان ثبت می‌شوند لزوما فروش و بهای تمام شده شرکت نیست. فروش و بهای تمام شده و سایر درآمدها و هزینه‌های مربوط به این بخش مختص شرکت‌های تولیدی است. اما در شرکت‌هایی که فعالیت آنها بر مبنای تولید کالاهای فیزیکی نیست اقلام موجود در صورت حساب سود و زیان و شناسایی سود متفاوت است.
به عنوان مثال در شرکت‌هایی که موضوع فعالیت آنها سرمایه‌گذاری است درآمد ثبت شده در صورت حساب سود و زیان درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری شرکت و هزینه ثبت شده نیز هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری است و اساسا چیزی به نام بهای تمام شده کالاها و خدمات در این صورت مالی وجود ندارد. اما در نهایت تمامی صورت‌حساب‌های سود و زیان از فرمت و شکل یکسانی تبعیت می‌کند. هدف این صورت مالی گزارش میزان سود و زیان شرکت در انتهای دوره مالی است.
4 صورت مالی بسیار مهم در حسابداری و کاربرد آنها در تحلیل بنیادی شرکت‌ها (بخش دوم)
در حالت کلی بدهی ها معادل تعهدات شرکت به بستانکارانش می باشد و در ترازنامه سه گروه بدهی وجود دارد که در ذیل توضیح می دهیم.
بدهی هایی که باید در طول یک چرخه عملیاتی و یا یک سال مالی (هر کدام که طولانی تر است) پرداخت گردند را بدهی های جاری گویند.از ویژگی های این نوع از بدهی ها می توان به اقلامی که شامل سر رسید کمتر از یک دوره مالی دارد اشاره کرد که در ترازنامه در مقابل داراییهای جاری قرار می گیرند و باید از بخش داراییهای جاری تسویه و پرداخت شوند.
هر دو گروه دارای سر رسید مشابه هستند و انتظار نمی رود که برای تسویه تعهدات جاری وام یا مطالبات بستانکاران شرکت اقدام به فروش زمین، ساختمان و یا سایر اقلام دارایی ثابت خود نماید.
بستانکاران، اسناد پرداختنی، وام ها و هزینه های تعهد شده مانند حقوق و دستمزد از نمونه های این نوع از بدهی ها می باشد
در طرف دیگر بدهی های بلند مدت وجود دارند که جرء گروهی از تعهدات شرکت به حساب می آیند که می توانند در مدت بیشتر از یک سال پرداخت شوند بنابراین سر رسید این بدهی ها بیشتر از یک سال است.
هدف اصلی این گروه از بدهی ها تنها کسب داراییهای سرمایه ای در شرکت ها است، محل پرداخت این بدهی ها عواید ناشی از سرمایه‌گذاری‌های شرکت از محل همین بدهی‌ها است. برخی از انواع این بدهی‌ها شامل وام بلند مدت پرداختنی، اسناد بلند مدت پرداختنی، اوراق قرضه بلند مدت و …
حقوق صاحبان سهام (Shareholders Equity)
منافع صاحبان اصلی موسسه در یک شرکت نشان دهنده حقوق صاحبان سهام است. داراییهای شرکت از دو طریق بدست می آید:
1. آورده سهامداران (نقدی و غیر نقدی)
حقوق صاحبان سهام شامل بخشی از داراییها است که توسط صاحبان شرکت (سهامداران) تامین می شود که از مهم ترین اجزای این بخش میتوان به ترازنامه سرمایه، سود و زیان سنواتی، اندوخته قانونی و سایر اندوخته‌ها و صرف سهام اشاره کرد.
ترازنامه شرکت الف – سال مالی ۱۳۹۰
صورت سود و زیان
خلاصه ای از درآمدها و هزینه های یک واحد تجاری که در یک دوره زمانی که معمولا 1 ماهه، 3 ماهه، 6 ماهه و یکساله است را صورت سود و زیان گویند. در واقع این صورت مالی نشان دهنده سود یا زیان شرکت است که نتیجه عملیات و تصمیمات مالی شرکت در طول یک دوره مالی مشخص (دوره مالی) را برآورد می کند و به صورت خلاصه در قالب صورت مالی سود و زیان نشان می دهد.
به صورت مالی سود و زیان، صورت حساب درآمد یا صورت حساب عملیات نیز گفته می شود و عملکرد واحد تجاری را در یک دوره زمانی مشخص بیان می کند.
گزارشی که سود و زیان ارائه می دهد به دو صورت می باشد.
روش تک مرحله ای: در این روش باید کلیه درآمدها ذکر شود سپس کلیه هزینه ها در ادامه و زیر آن آورده شود. حاصل تفاضل آنها سود یا زیان البته قبل از کسر مالیات است.
روش دو مرحله ای: در این روش نیز ابتدا باید درآمدهای عملیاتی و سپس هزینه های عملیاتی را پشت سر هم ذکر کرد سپس تفاضل این دو سود یا زیان ناویژه را به نشان می دهد، حال در ادامه باید درآمدهای غیر عملیاتی و هزینه های غیر عملیاتی را مثل قبل بیاوریم که در این صورت حاصل تفاضل این دو را از سود ناویژه کسر می کنیم.
نکته: سود یا زیان قبل از کسر مالیات بدست می آید، ما با کسر مالیات به سود یا زیان بعد از کسر مالیات یا سود یا زیان ویژه بدست می آید.
نکته: مهم ترین بخش صورت سود و زیان بخش پایانی آن یعنی سود و زیان ویژه است.
در صورت حساب سود و زیان چه اقلامی با اهمیت هستند؟
در حالت کلی اقلام با اهمیت در صورت سود و زیان همان درآمدها و هزینه ها است.
درآمدها: افزایش در حقوق صاحبان سهام به جز در مواردی که به آورده صاحبان سهام مربوط می شود را درآمد گویند که به دو دسته کلی تقسیم می شوند.
درآمدهای عملیاتی: مجموعه درآمدهایی هستند که در پایان فعالیتی که در راستای اساسنامه و با هدف رسیدن به هدف خاصی که برای آن به وجود آمده است بدست می آیند. جنبه دائمی و پایدار این گروه از درآمدها با توجه به اصل تداوم شرکت می باشد. استمرار رشد این گروه از درآمدها نقطه قوت یا ضعف شرکت را مشخص می کند.
درآمدهای غیر عملیاتی: درآمدهای غیر عملیاتی شرکت گروهی از درآمدها هستنند که در قالب اساسنامه شرکت نیستند. به عنوان نمونه شرکت تصمیم به خرید زمینی می گیرد که مازاد بر نیاز شرکت است، بنابراین زمانی که تصمیم به فروش آن قطعه زمین می گیرد؛ درآمد کسب شده از آن جزء درآمدهای غیر عملیاتی قرار می گیرد.
از جمله دلایل غیر عملیاتی بودن این گروه از درآمدها به صورت زیر است:
1. تحصیل دارایی به منظور افزایش قیمت در آینده نزدیک و کسب عایدی توسط شرکت پس از فروش نبوده است.
2. فروش این بخش از دارایی نتیجه تصمیمات مدیریتی در جهت استفاده تهیه از دارایی صورت گرفته است.
3. هدف از تاسیس شرکت در اساسنامه خرید و فروش این داراییها نیست.
4. این گونه از درآمدها تکرار پذیر نیستند. ناپایدار نیستند و سود حاصل از آنها قابل برنامه‌ریزی نیست.
نکته: در برخی موارد پیش می آید که درآمدهای غیر عملیاتی با ثبات و ادامه دار شوند در این حالت این بخش از درآمدهای غیر عملیاتی را از نظر ماهیت مانند درآمدهای مالیاتی در نظر میگیرم.
هزینه ها
یک مفهوم کلی برای شناختن هزینه ها این است که کاهش حقوق صاحبان سهام به جز در مواردی که به ستانده صاحبان سهام مربوط می شود گویند. هزینه ها دارای انواع مختلفی هستند که در ذیل به آنها اشاره می کنیم.
بهای تمام شده کالا (قیمت تمام شده کالا): شرکت برای محصولات خود هزینه هایی را مصرف می کند که به آنها بهای تمام شده کالا گویند، این نوع از هزینه ها به صورت مستقیم در تولید دخالت دارد و یا زمینه های لازم برای تولید کالا را فراهم می کند.
بهای تمام شده دارای عناصری می باشد که عبارت است از:
الف) مواد اولیه مستقیم: تشکیل دهنده بخش اصلی محصول هستند.
ب) دستمزد مستقیم تولیدی: حقوق و دستمزدی که به پرسنل واحد تولید پرداخت می گردد زیرا نتیجه عملکرد آنان به تولید محصول منتهی می شود.
ج) سربار: به جزء هزینه هایی که برای تولید صرف می کنیم و هزینه های حقوق و دستمزد پرسنل، هزینه های باقی مانده را هزینه های سربار می گوییم به عنوان مثال هزینه تعمیرات و نگهداری ماشین الات تولیدی. می توان گفت که این نوع از هزینه ها برای ادامه جریان تولید مورد نیاز هستند اما نمی توانیم آنها را به محصول خاصی نسبت بدهیم.
یک نکته بسیار مهم در زمینه بهای تمام شده کالا، این است که بیشترین بخش بهای تمام شده کالا در کدام ردیف قرار می گیرد زیرا دانستن این موضوع در پیش بینی عملکرد آینده شرکت بسیار تاثیر گذار است.
به عنوان نمونه هزینه شرکت های سیمانی به نوعی مربوط به هزینه های انرژی است بنابراین دانشتن این موضوع در چشم انداز مثبت می تواند تاثیراتی را بگذارد.
سایر هزینه های غیر عملیاتی: هزینه های غیر عملیاتی به هزینه هایی غیر از بهای تمام شده کالا، هزینه های اداری و مالی و توزیع و فروش گویند زیرا این دسته از هزینه ها دائمی نیستند و با نوع عملکرد شرکت مرتبط نیستند.
سایر هزینه های عملیاتی: هزینه هایی مانند هزینه های فروش، بازاریابی و هزینه های مالی و اداری شرکت که ارتباط مستقیمی با هزینه های تولید کالا دارند گویند و نمی توانیم آنها را حذف کنیم زیرا از الزامات بقای سازمان هستند.
هزینه های مالی: هزینه های دریافت وام و تامین مالی شرکت جزء هزینه های مالی شرکت محسوب می شوند، این هزینه ها دارای اهمیت خاصی هستند به همین دلیل است که دارای طبقه بندی خاصی هستند. البته این نوع از هزینه ها دارای هزینه بهره و سایر هزینه های مرتبط با وام است.
انواع سود و زیان محاسبه شده برای شرکت ها:
سود و زیان ناویژه: در صورتی که درآمدهای عملیاتی را از بهای تمام شده کالا کم کنیم این نوع از سود و زیان بدست می آید. در واقع این سود و زیان عایدی اصلی که برای شرکت به وجود می آید را نشان می دهد.
سود و زیان عملیاتی: این نوع سود و زیان نتیجه اضافه و یا کسر سایر درآمدها، هزینه های عملیاتی از سود و زیان ناویژه است. گزارشی که این سود و زیان بدست می آید نشان دهنده خالص درآمدهای شرکت است که عملیات اصلی و تولیدی است.
سود و زیان ویژه: منافع مالی یک شرکت در پایان یک دوره مالی در این نوع از سود و زیان مشخص می شود. برای تهیه این گزارش ابتدا باید درآمدها و هزینه های غیر عملیاتی و مالی را کسر و یا اضافه کنیم البته از از عدد بدست امده مالیات کسر شود سود و زیان ویژه بدست می آید.
این سود یا زیان بیان کننده سهمی از کل عملیات دوره‌های مالی شرکت است که در صورت نبود زیان انباشته در صورت‌های مالی، قابلیت تقسیم بین سهامداران را دارد.
نکته ۱: در صورت سود و زیان شرکت‌های تولیدی معمولا در پایین صورت مالی، جداول ظرفیت تولید شرکت قرار داد. در این جداول بر اساس تنوع محصول ظرفیت اسمی سال مالی جاری و سال مالی آینده به تفکیک، درکنار هم قرار می‌گیرند.
نکته ۲: در مورد شرکت‌های سرمایه‌گذاری به دلیل آنکه سود غیر عملیاتی سود این شرکت‌ها در پایان سال مالی و پس از برگزاری مجامع شناسایی می‌شود، عمدتاًً این شرکت‌ها سال مالی خود را منتهی به ۳۰ آذرماه قرار می‌دهند تا بتوانند سود حاصل را محاسبه نمایند.
نکته ۳: در بررسی صورت سود و زیان شرکت‌ها، شناخت نوع فعالیت شرکت از نظر بازار فروش و هزینه های فصلی حائز اهمیت است. برخی از شرکت‌ها و صنایع در دوره‌های خاص از سال مقدار فروش و یا هزینه‌هایشان افزایش می‌یابد. آگاهی از این موضوع می‌تواند سرمایه‌گذاران را از اتخاذتصمیم‌های هیجانی در زمان افزایش درآمد یا هزینه فصلی باز دارد.
حسابداری
صورت سود و زيان: عملكرد مالي واحد تجاري دربرگيرنده بازده حاصل از منابع تحت كنترل واحد تجاري است. اطلاعات درباره عملكرد مالي درصورت سود و زيان و صورت سود و زيان جامع ارائه مي‌شود.
صورت سود و زيان بايد حداقل 10 قلم اصلي زير باشد :
الف . درآمدهاي عملياتي
ب . هزينه‌هاي عملياتي
ج . سود يا زيان عملياتي
د . هزينه‌هاي مالي
ه . ساير درآمدها و هزينه‌هاي غيرعملياتي
و . ماليات بردرآمد
ز . سود يا زيان فعاليتهاي عادي
ح . اقلام غيرمترقبه
ي . سود يا زيان خالص
درآمدها و هزينه هاي صورت سود و زيان به سه دسته كلي تقسيم مي شوند:
1- درآمدها و هزينه هاي عملياتي: اقلامي كه مستقيما به موضوع واحد تجاري مربوط هستند و به عبارت ديگر ماهيت آنها عادي است در ضمن بطور مستمر بوقوع مي پيوندند. اقلام عملياتي بصورت ناخالص در صورت سود و زيان گزارش مي شوند يعني درآمدها و هزينه هاي عملياتي با هم تهاتر نمي شوند.
2- درآمدها و هزينهاي غيرعملياتي: اقلامي هستند كه ماهيت آنها غيرعادياست اما بطور مستمر بوقوع مي پيوندند. اين اقلام بصورت خالص در صورت سود و زيان منعكس مي گردند.
3- اقلام غيرمترقبه: اقلامي با اهميت و بسيار غير معمول است كه منشأ آن رويدادهايي خارج از فعاليتهاي عادي شركت مي‌باشد و انتظار نمي‌رود به‌طور مكرر يا منظم واقع شود.. اين اقلام به مبلغ خالص پس از كسر ماليات نشان داده مي شوند.
صورت سود و زيان انباشته در زير صورت سود و زيان آورده مي شود و به عنوان يك صورت جداگانه نشان داده نمي شود. در زير نمونه اي از آن نشان داده مي شود:
سود خالص سال مالي
سود انباشته ابتداي دوره
سود انباشته اصلاح شده طي دوره
ساير اقلامي كه به سود انباشته منظر شده اند مثل تجديد ارزيابي
سود سهام پيشنهادي
تخصيص به اندوخته ها
سود انباشته پايان سال
صورت سود و زيان جامع : صورت سود و زيان جامع به عنوان يك صورت مالي اساسي ، بايد كل درآمدها و هزينه‌هاي شناسايي شده طي دوره را كه قابل انتساب به صاحبان سرمايه است ، به تفكيك اجزاي تشكيل‌دهنده آنها نشان دهد. به عبارت ديگر تمام اقلامي كه حقوق صاحبان سهام را تغيير مي دهند بغير از آورده و ستانده صاحبان سهام در آن نمايش داده مي شود.
صورت سود و زيان كامل براساس نظريه شمول كلي تهيه مي گردد. طبق نظريه عملكرد جاري فقط اقلام مستمر در صورت سود و زيان نشان داده مي شوند و اقلام غير مترقبه بايد به حساب سود و زيان انباشته بروند.چ
صورت سود و زيان جامع بايد موارد زير را به ترتيب نشان دهد:
الف. سود يا زيان خالص دوره طبق صورت سود و زيان.
ب . ساير درآمدها و هزينه‌هاي شناسايي شده كه طبق استانداردهاي حسابداري مستقيما در حقوق صاحبان سهام منعكس مي شوند مانند مازاد تجديد ارزيابي، سود و زيان تسعير ارز شركت فرعي خارجي يا سود و زيان تحقق نيافته سرمايه گذاري بلندمدت
ج . تعديلات سنواتي.
هرگاه اجزاي صورت سود و زيان جامع محدود به سود يا زيان خالص دوره و تعديلات سنواتي باشد، ارائـه صورت سود و زيان جامع ضرورتي ندارد. در چنين حالتي بايد در يادداشتي ذيل صورت سود و زيان دوره ، عدم لزوم ارائـه صورت سود و زيان جامع افشا شود.
نمونه صورت سود و زيان جامع:
مازاد تحقق نيافته ناشي از تجديد ارزيابي دارايي ثابت
سود يا زيان تحقق نيافته سرمايه گذاري بلندمدت
سود يا زيان تسعير ارز شركت خارجي
سود جامع سال مالي
سود جامع شناسايي شده از تاريخ گزارشگري قبلي
اقلام استثنايي در صورت سود و زيان:
اقلام استثنايي بايد در محاسبه سود يا زيان فعاليتهاي عادي منظور شود. مبلغ هر قلم استثنايي (منفرداً يا در صورت تشابه نوع، در مجموع) بايد به‌طور جداگانه و ترجيحاً در متن صورت سود و زيان تحت سرفصل درآمد يا هزينه مربوط منعكس گردد . اعم از اينكه انعكاس اين اقلام در متن صورت سود و زيان يا در يادداشتهاي توضيحي صورت گيرد ، اين اقلام بايد به عنوان اقلام استثنايي قابل تشخيص باشد و اين‌گونه تصريح گردد . شرح مناسبي در مورد هر يك از اقلام استثنايي جهت درك ماهيت اين اقلام ضروري است . نمونه اقلامي كه ممكن است درصورت بااهميت بودن، استثنايي تلقي شود عبارت است از :
الف . زيانهاي ناشي از بلاياي طبيعي در مناطقي كه وقوع آنها به‌طور متناوب انتظار مي‌رود
ب . هزينه‌هاي اخراج دسته جمعي كاركنان شاغل در بخشهاي فعال واحد تجاري
ج . هزينه‌هاي تجديد سازمان
د . به هزينه بردن داراييهاي نامشهود خارج از فرايند استهلاك
ه . زيان انتقال صنايع مزاحم به خارج از محدوده شهرها، طبق مقررات جاري
و . كمكهاي بلاعوض غيرسرمايه‌اي دريافتي و كمكهاي بلاعوض پرداختي
ز . سود يا زيان فروش داراييهاي ثابت مشهود و سرمايه‌گذاريهاي بلندمدت
ح . سود يا زيان فروش يا توقف عمليات يك بخش از واحد تجاري
ط . هزينـه‌هـاي غيرمعمول مربوط به مطالبـات مشكوك‌الوصـول و كاهش ارزش موجـودي موادوكالا
ي . ذخيره‌هاي غيرمعمول براي زيانهاي ناشي از پيمانهاي بلندمدت
ك . وجوه مازاد ناشي از حل و فصل ادعاي خسارت از شركتهاي بيمه
ل . هزينه‌هاي جذب نشده ناشي از عدم دستيابي به ظرفيت معمول (عملي) مورد انتظار و ضايعات غيرعادي
م . سود يا زيان ناشي از حل و فصل دعاوي برله يا عليه شركت.
توقف عمليات يك بخش از واحد تجاري:
يك بخش از واحد تجاري عبارت است از جزئي از عمليات واحد تجاري يا گروه كه اهميت نسبي دارد و بطور جاگانه قابل شناسايي است و فعاليتها و دارائيها و نتايج مربوط به آن را بتوان به وضوح از بقيه فعاليتهاي واحد تجاري تميز داد.
در صورت توقف عمليات يك بخش از واحد تجاري لازم است نتايج عمليات بخش متوقف شده از جمله سود يا زيان حاصل از واگذاري آن بخش به طور جداگانه در صورت سود و زيان منعكس شود. براي اين منظور درآمدها و هزينه‌هاي عملياتي مربوط به بخش متوقف شده بايد در سرفصلهاي مربوط و ترجيحاً در متن صورت سود و زيان به‌طور جداگانه نمايش يابد. همچنين سود يا زيان حاصل از واگذاري بخش متوقف شده، پس از تهاتر كليه ذخاير مربوط به هزينه‌هاي غير قابل بازيافت عمليات توقف، بايد پس از سود (زيان) عملياتي در صورت سود و زيان منعكس شود.
زيان حاصل از واگذاري يك بخش از سود غیر عملیاتی واحد تجاري بايد در تاريخ تصميم به واگذاري و سود حاصل از واگذاري بايد در تاريخ واگذاري در حسابها منظور شود. براي واحدهايي كه مي خواهند واگذار شوند و فرايند واگذاري همراه با زيان خواهد بود، سود فعاليت بخش واگذاري از زمان تصميم به واگذاري تا زمان واگذاري فقط تا ميزان زيانهاي قابل شناسايي ناشي از واگذاري قابل شناسايي مي باشد و بقيه اين سود تنها در زمان تحقق به عنوان درامد محسوب خواهد شد.
، افشاي موارد زير در رابطه با توقف عمليات يك بخش واحد تجاري ضروري است :
سود عملیاتی (Operating Profit)
اصطلاح سود عملیاتی (به انگلیسی Operating Profit) معیاری در حسابداری برای محاسبه سودی است که یک شرکت، با در نظر نگرفتن بهره و مالیات، از عملیات اصلی تجارت خود به دست می‌آورد.
این ارزش عملیاتی همچنین سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌های جانبی شرکت را نیز در نظر نمی‌گیرد، مانند درآمد حاصل از کسب‌وکارهای دیگری که یک شرکت ممکن است به‌طور جزئی در آنها سرمایه‌گذاری کرده باشد.
سود عملیاتی را میتوان با استفاده از فرمول زیر محاسبه کرد:
سود عملیاتی =درآمد عملیاتی – هزینه کالاهای فروخته‌شده (COGS) – هزینه‌های عملیاتی – استهلاک
جزئیاتی بیشتر از سود عملیاتی
سود عملیاتی به‌عنوان یک شاخص بسیار دقیق در مورد سودآفرینی بالقوه یک کسب‌وکار عمل می‌کند زیرا تمام فاکتورهای اضافه را از محاسبات حذف می‌کند.
تمام هزینه‌هایی که برای مدیریت و اجرای شرکت یا کسب‌وکار مذکور ضروری هستند در این محاسبات لحاظ می‌شوند، به همین دلیل سود عملیاتی استهلاک مربوط به دارایی را در نظر می‌گیرد.
بنابراین، سود عملیاتی با درآمد خالص متفاوت است که به‌علت استثنائاتی که در سود عملیاتی شرکت در نظر گرفته نمی‌شوند ممکن است سال به سال تغییر کند.
به سود عملیاتی درآمد پیش از سود غیر عملیاتی پرداخت بهره و مالیات (EBIT) نیز گفته می‌شود، که البته ممکن است گاهی شامل درآمد غیرعملیاتی نیز باشد که به‌عنوان سود عملیاتی در نظر گرفته نمی‌شود
. اگر شرکتی درآمد غیرعملیاتی نداشته باشد، آنگاه سود عملیاتی آن برابر با درآمد پیش از بهره و مالیات است.
با توجه به فرمول درآمد ناخالص (درآمد منهای هزینه کالاهای فروخته‌شده)، فرمول استفاده‌شده برای محاسبه سود عملیاتی معمولا به این شکل ساده‌سازی می‌شود:
سود عملیاتی = استهلاک – هزینه‌های عملیاتی – سود ناخالص
مثال سود عملیاتی
سود عملیاتی در صورت‌های مالی شرکت‌ها در «صورت سود و زیان» قابل مشاهده است.
به طور مثال در تصویر زیر سود عملیاتی شرکت دارویی پخش البرز را مشاهده می‌کنید:
اگر در صورت سود زیان روبروی «سود (زیان) عملیاتی» عدد قرمز و در پرانتز نوشته شده باشد، نشان دهنده زیان عملیاتی است.
همانطور که در تصویر فوق مشاهده می‌کنید همه مواردی که در بالای سود عملیاتی قرار دارند از سود ناخالص کسر شده‌اند و سود عملیاتی بدست آمده است.
موارد حذف‌شده در محاسبه سود عملیاتی
درآمد حاصل سود غیر عملیاتی از فروش داراییها، خارج از مواردی که به‌طور خاص در راستای اهداف اصلی کسب‌وکار فروخته می‌شوند، در سود عملیاتی لحاظ نمی‌شوند.
علاوه بر این، سودی که از طریق مکانیسم‌هایی مانند حساب‌های جاری یا بازار پول به دست آمده نیز در سود عملیاتی لحاظ نمی‌شود.
با اینکه حذف هزینه‌های تولید از کل درآمد عملیاتی، درکنار هر هزینه‌ای مرتبط با استهلاک، به هنگام تعیین سود عملیاتی مجاز است، این محاسبات تعهدات و بدهی‌هایی که باید پرداخت شوند را در نظر نمی‌گیرند.
حتی اگر این تعهدات و بدهی‌ها به‌طور مستقیم به توان شرکت جهت حفظ عملیات عادی کسب‌وکار مرتبط باشند.
درآمد عملیاتی شامل درآمد سرمایه‌گذاری حاصل از سهام جزئی در یک شرکت دیگر نمی‌شود، حتی اگر درآمد سرمایه‌گذاری مذکور به‌طور مستقیم به عملیات اصلی کسب‌وکار شرکت ثانویه مربوط باشد.
علاوه بر این، فروش دارایی‌هایی مانند املاک و مستغلات و تجهیزات تولیدی نیز در نظر گرفته نمی‌شود، زیرا این فروش‌ها درواقع بخشی از عملیات اصلی شرکت نیستند.
مزایا و معایب استفاده از سود عملیاتی
شرکت‌ها ممکن است سود عملیاتی خود را به‌جای سود خالص ارائه کنند؛ درحالیکه، سود خالص یک شرکت کسر سود و مالیات را نیز در نظر گرفته است.
در مواردی که شرکت بدهی بسیار زیادی داشته باشد، سود عملیاتی وضعیت مالی شرکت را مثبت‌تر از سود خالص آن نشان می‌دهد.
سود عملیاتی مثبت ممکن است سود بالقوه کلی شرکت را نشان دهد، اما در واقع سودآوری را تضمین نمی‌‌کند.
شرکتی که بدهی زیادی داشته باشد ممکن است سود عملیاتی مثبتی نشان دهد، درحالیکه به‌طور همزمان دچار زیان خالص نیز باشد.
علاوه بر این، هزینه‌های لحاظ‌نشده ممکن است بزرگ باشند، تا حدی که سود عملیاتی شرکتی که سود خالص منفی دارد را مثبت نشان دهند.
این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید .
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
دیدگاه شما