پتروشیمی اروند؛ در آستانه عرضه اولیه
شقی‌نژاد گفت: در تلاش هستیم که پتروشیمی اروند و سپس پتروشیمی بوعلی را تا پایان فصل پاییز آماده ورود به بازار سرمایه کنیم.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "، دکتر جواد عشقی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری مدبران اقتصاد (زیرمجموعه هلدینگ خلیج فارس)، با اشاره به روند اصلاحی بازار، معتقد است: « در روزهای اخیر بازار وضعیت نامطلوبی نداشت اما برای حمایت بیشتر، تدابیر و تمهیدات بسیار جدی از جمله، الزام همه شرکت‌ها برای داشتن بازارگردان، اندیشیده شد.» وی ضمن اعلام خبر عرضه اولیه سهام پتروشیمی الوند و بوعلی در پاییز امسال، سهم‌های بنیادی و صادرات‌محور را در نیمه دوم امسال، جذاب‌تر می‌داند. این گفت‌وگو را می‌خوانید.
-به‌رغم حمایت‌هایی که از بازار سهام انجام شد، روند منفی و اصلاحی همچنان ادامه دارد. آیا این وضعیت در فصل پاییز هم بر بازار حکم‌فرما خواهد بود؟
در برخی روزها که بازار روند اصلاحی می‌گیرد نباید دچار نگرانی شویم. ذات بازار مثبت و منفی بودن را با خودش به همراه دارد اما گاهی ممکن است رفتارهای سهامداران حتی در روزهای مثبت بحران‌ساز شود در حالی‌که باید در مقابل بازار، رفتار کارشناسانه و منطقی داشته باشیم. در روزهای اخیر بازار وضعیت نسبتا بدی نداشت اما برای اینکه سهامداران خیال‌شان راحت باشد تدابیر و تمهیدات بسیار جدی اندیشیده شد. یکی از این موارد، الزام همه شرکت‌ها به داشتن بازارگردان است که در این زمینه تکالیف و دستورات خاصی هم در نظر گرفته شده است. باید به سمتی برویم که مانند بازارهای پیشرفته سایر کشورها، همه سهم‌ها در بازار حتی بیش از یک بازارگردان داشته باشند.
-این قوانین و ابزارهای حمایتی تا چه میزان بر روند بازار تاثیر می‌گذارد و مهمترین مزیت آن چیست؟
مهمترین مزیت قانون الزام شرکت‌ها به داشتن بازارگردان، افزایش نقدشوندگی سهم‌ها و ایجاد آرامش برای سهامداران خرد است تا هر زمانی که بخواهند سهام‌شان نقد شود. در نهایت، برای بازار شرایط ایده‌آلی را فراهم میکند تا سهامداران نگرانی بابت سهم‌ها نداشته باشند. اوراق اختیار فروش تبعی که این روزها برخی شرکت‌ها منتشر می‌کنند نیز به کمک بازار آمده است و هر کسی دارنده یک برگ سهم باشد با خرید یک واحد اوراق اختیار تبعی فروش، سهمش را برای موعد مشخص با قیمت معلوم بیمه میکند. اجرای این قوانین و ابزارهای حمایتی در بازار سرمایه شاید دور از دسترس می‌نمود اما اکنون در بازار ایجاد شده است. بر همین اساس، هلدینگ خلیج فارس در ردیف نخستین شرکت‌هایی بود که اوراق مزیت اوراق اختيار تبعی مزیت اوراق اختيار تبعی اختیار تبعی فروش را برای حمایت از سهامدارانش منتشر کرد. به نظر من، ابزارهایی مانند اوراق اختیار تبعی فروش باید در بازار سرمایه فراگیر شود و منطبق بر این الگوی کنترل لیست که در بازارهای دنیا هم وجود دارد، قرار گیرد.
-باتوجه به روند صعودی نرخ دلار، تاثیرات آن را بر بازار سرمایه چگونه پیش‌بینی می‌کنید. در میان مزیت اوراق اختيار تبعی بازارهای موازی مانند: طلا، ارز، مسکن، خودرو و بورس، آینده کدام یک روشن‌تر است؟
در پاسخ به بخش دوم پرسش‌تان، بدون حساسیت و تعصب نسبت به بازار سرمایه، صراحتا می‌گویم؛ آینده بازار سهام روشن‌تر است. نخستین پلنی که هر سرمایه‌گذاری برای خودش طراحی میکند، نقدشوندگی است و بازارهای موازی به‌ویژه طلا، ارز و مسکن (در موارد بحرانی)، نقدشوندگی کمتری دارند. به هر حال، پیش از این بازار سرمایه متفاوت‌تر از بازار ارز بود و رفتاری متفاوت و گاهی واگرا داشت اما در چند سال اخیر این رفتار، هم‌گرا شده و حتی برخی مواقع بازار سرمایه از بازار ارز پیشی گرفته و به اصطلاح نرخ ارز را پیش‌خور کرده است. این نشان می‌دهد، کسانی که تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه داشته باشند با کنترل ریسک‌های سهام خاص می‌توانند با نقدشوندگی بالا و ریسک کمتر در این بازار ورود و خروج کنند که جذابیت بازار سهام را افزایش داده است.
-بسیاری از فعالان و تحلیلگران بازار معتقدند در حال حاضر، قیمت سهام ارزنده شده است. در فصل پاییز نقش حقوقی‌ها را پررنگ‌تر می‌دانید یا تاثیر حقیقی‌ها را؟
به نظر من هم، قیمت سهام ارزنده شده است البته این موضوع برای همه سهم‌ها صدق نمی‌کند اما بازار در راه حرفه‌ای شدن قرار دارد و تشخیص می‌دهد که کدام سهم ارزندگی بالاتری و کدام سهم بالاتر از ارزش واقعی‌اش قرار دارد. بنابراین در فصل پاییز، هم حقوقی‌ها به‌ویژه ناشران نگاه‌شان به سهام‌شان است و هم حقیقی‌ها با توجه به تجربه‌هایی که در دو ماه گذشته کسب کرده‌اند و به دلیل محدودیت در سایر بازارها، دوباره منابع را به بازار سرمایه برمی‌گردانند. با این تفاسیر، بازار در فصل پاییز جدا از اینکه مثل همیشه کنترل ریسک هم انجام می‌دهد، محلی امن و قابل اعتماد برای سهامداران حقیقی خواهد بود. مهم‌تر اینکه پول‌های خُرد بیشتر جذب بازار سرمایه می‌شوند و بورس محملی برای جذب نقدینگی‌های کوچک است.
-بازار سرمایه از عرضه صندوق یکم و دومETF دولتی، به نتایجی که از پیش اعلام کرده بودند، دست نیافت. عرضه صندوق سوم که فلزی خودرویی است را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به کاهش قیمت‌ها و به کف رسیدن قیمت برخی سهم‌ها، فصل پاییز می‌تواند زمان مناسبی برای عرضه صندوق سوم باشد اما از آنجایی‌که هنوز وزارت‌خانه‌های مرتبط صحبتی از عرضه صندوق سوم به میان نیاورده‌اند و حرفی در این‌باره نزده‌اند، ممکن است فاصله اظهار نظرهای مسئولان مربوط روی زمان و کیفیت عرضه این سهم‌ها تاثیرگذار باشد. به نظر من بهتر است در زمان مقتضی در این‌باره اظهار نظر کنیم. به هر حال در فصل پاییز سهم‌های بنیادی و صادراتی‌محور می‌توانند جذابیت بالایی برای جذب سرمایه ایجاد کنند.
-آخرین پرسش درباره هلدینگ خلیج فارس و زمان عرضه اولیه شرکت‌های زیرمجموعه فارس است. نخستین عرضه اولیه فارس در فصل پاییز به نام کدام شرکت رقم خورده است؟
در تلاش هستیم که پتروشیمی اروند و سپس پتروشیمی بوعلی را تا پایان فصل پاییز آماده ورود به بازار سرمایه کنیم. امیدوارم به فصل زمستان نرسد. برنامه‌ریزی‌های ما برای عرضه اولیه پتروشیمی اروند در هفته‌های آینده است.
مزیت اوراق اختيار تبعی
بورس تهران در راستای توسعه بازار قرارداد های اختیار معامله و با توجه به نیاز سرمایه گذاران، در تارنمای خود ماشین حساب ارزش گذاری قرارداد های اختیار معامله تعبیه کرده است.
به گزارش حساب پردازان معاصر و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا) ، نگار نظری کارشناس مسئول اداره ابزارهای نوین مالی بورس تهران در این خصوص گفت: به تناسب رشد بازار های مالی و بینالمللی شدن آن، طراحی و توسعه ابزارهای نوین متناسب با نیاز های سرمایه گذاران مختلف، نقش قابل توجهی در توسعه بورس ها مزیت اوراق اختيار تبعی داشته است. به گونه ای که بازار های مالی پیشرفته تنها به ارائه ابزار های مالی سنتی بسنده نکرده و در تلاش هستند با کمک پیشرفت های تکنولوژی که در دهه های اخیر که به صورت نمایی رشد داشتهاست، ابزارهای مالی جدیدی را ارائه کنند.
مسئول اداره ابزارهای نوین مالی بورس تهران ادامه داد: بورس اوراق بهادار تهران مزیت اوراق اختيار تبعی نیز همچون سایر بورسهای جهان، همواره درصدد مطالعه و راه اندازی ابزار های نوین معاملاتی متناسب با نیاز های بازار سرمایه ایران بوده و در طی سال های اخیر، گام های موثری برداشته است.
به گفته وی بورس تهران در سال ۸۹ برای اولین بار توانست قرارداد های آتی سهام را راه اندازی کند و بعد از مزیت اوراق اختيار تبعی آن در سال ۹۱ اوراق اختیار فروش تبعی به بازار معرفی شد. همچنین در آبان ماه سال گذشته نیز بازار قرارداد های اختیار معامله سهام در بورس تهران آغاز به کار کرد.
نظری با اشاره به اینکه راه اندازی قرارداد های اختیار معامله از سال ۱۳۸۷ با اخذ تاییدیه کمیته فقهی کلید خورد، افزود: علیرغم تصویب دستورالعمل معاملات در سال ۱۳۹۰ و پیگیری های بورس تهران از آن زمان، امکان عملیاتی شدن این ابزار به دلیل محدودیت های فنی که وجود داشت فراهم نشد تا در سال گذشته کارگروهی مشتکل از بورس تهران، سازمان بورس، شرکت های مدیریت فناوری بورس تهران و سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه تشکیل شد و دستورالعمل مربوطه مجدداً براساس محدودیت های موجود، مورد بازبینی قرار گرفت و در نهایت در ۱۷ آذر ۹۵ ، دستورالعمل تصویب و پس از آن در تاریخ ۲۸ آذر ۹۵ معاملات قرارداد های اختیار معامله سهام بطور رسمی در بورس تهران آغاز شد.
کارشناس مسئول اداره ابزار های نوین مالی بورس تهران درباره وضعیت این بازار گفت: تاکنون چهار سر رسید در این بازار تعریف شده است که دو سر رسید آن یعنی بهمن و اردیبهشت تمام شده و دو سر رسید مهر و آبان فعال است. همچنین به لحاظ حجم و ارزش معاملات و تعداد موقعیت هایی که در بازار ایجاد شده است، شاهد روند رو به رشدی بوده ایم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه بورس تهران از زمان راه اندازی قرارداد های اختیار معامله تاکنون همواره درصدد بهبود این بازار و بررسی باز خورد های دریافتی از سرمایه گذاران بوده است، افزود: یکی از مهمترین درخواست فعالان بازار چگونگی محاسبه ارزش قرارداد های اختیار معامله بوده است.
نظری ادامه داد: با توجه به پیچیدگی روش های ارزش گذاری این ابزار و عدم وجود چنین محاسبه گری در بازار، اداره ابزار های نوین مالی بورس تهران با همکاری واحد مدیریت فناوری و سیستم های اطلاعاتی این شرکت، ماشین حسابی برای محاسبه پارامتر های کلیدی قرارداد های اختیار معامله در تارنمای خود تعبیه کرده است. ماشین حساب مذکور علاوه بر ارزش قرارداد اختیار معامله، ضرایب پوشش ریسک و نوسان پذیری ضمنی را که نقش قابل توجهی در تصمیمات سرمایه گذاران دارند، محاسبه می کند.
کارشناس مسئول اداره ابزارهای نوین مالی بورس تهران با تاکید بر اهمیت تسهیل دسترسی به این ابزار، افزود: در وب سایت بورس، لینک دسترسی برای سرمایه گذار در صفحه اصلی سایت، منوی اطلاعات بازار و همچنین در بخش نمای بازار ایجاد شده است.
نظری با تاکید بر استاندارد بودن الگوریتم محاسباتی این ماشین حساب، گفت: این الگوریتم براساس مدل بلک_شولز طراحی شده و برای اختیارهای از نوع اروپایی قابل استفاده است. نحوه کار با این ماشین حساب آسان است و افراد می توانند به راحتی و با وارد کردن پارامترهای اولیه، ارزش منصفانه قراردادی که می خواهند معامله کنند را به دست بیاورند.
وی با اشاره به اینکه این ماشین حساب از سه ” بخش” تشکیل شده است، اظهار داشت: بخش اول ارزش منصفانه قرارداد را محاسبه میکند. یعنی قیمتی که سرمایه گذار حاضر است با توجه به پارامتر های ورودی خود برای آن قرارداد پرداخت کند.
نظری افزود: پارامتر های ورودی شامل نوع اختیار، نرخ بازدهی مورد انتظار، زمان باقیمانده تا سررسید و پارامتر های دیگر است. در کنار هر فیلد یک علامت سوال قرار دارد که با انتخاب آن، فرمت پارامتر ورودی و توضیح آن نمایش داده می شود. همچنین لینک راهنمای ماشین حساب هم در بالای صفحه نمایش داده شده تا توضیحات تکمیلی در خصوص هر تب، ورودیها و خروجیهای آن با ذکر مثال در اختیار سرمایه گذاران محترم قرار گیرد.
کارشناس مسئول اداره ابزارهای نوین مالی به عملکرد بخش دوم اشاره کرد و گفت: بخش بعدی مربوط به ضرایب یونانی یا ضرایب پوشش ریسک است که حساسیت ارزش قرارداد اختیار معامله را نسبت به هر یک از پارامتر های کلیدی در ارزش گذاری آن ارزیابی می کند. این ضرایب ضمن کمک به تحلیل بازار، زمینه ای را فراهم می کند تا سرمایه گذار بتواند با استفاده از آن پرتفوی خود را در برابر ریسک بهتر پوشش دهد.
وی با تاکید بر اینکه سرمایه گذار عملا ریسک پرتفوی خود را از طریق بخش دوم مدیریت می کند، افزود: بخش سوم نیز مربوط به نوسان پذیری ضمنی قرارداد های اختیار معامله بوده و نشان دهنده این است که بازار نسبت به حرکات قیمتی دارایی پایه قرارداد در آینده چه روندی خواهد داشت.
نظری در پایان با اشاره به تلاش بورس تهران در معرفی ابزار های معاملاتی نوین در حوزه مشتقات افزود: توسعه بازار مشتقه، کمک به رشد و ارتقای بازار سرمایه ایران در عرصه جهانی است و نیازمند مشارکت هر چه بیشتر فعالان این بازار خواهد بود، از این رو بورس تهران از همه اساتید، کارگزاران و فعالین این حوزه دعوت می کند تا در راستای فرهنگ سازی و آموزش به سرمایه گذاران مشارکت داشته باشند.
مزیت اوراق اختيار تبعی
گیتی آنلاین - انتظار می رود تا همراه با طراحی و راه اندازی معاملات آپشن در راستای تکمیل فرآیند و جلوگیری از دغدغه های صاحبان اوراق اختیار خرید معامله مبنی بر احتمال ترغیب شدن ناشر اوراق در زمان سر رسید جهت افزایش عرضه به نوعی که خارج از انتفاع خریداران باشد، در سوی دیگر معاملات اوراق اختیار فروش طراحی شود.
راه اندازی معاملات آپشن قدم رو به جلوی مناسبی در راستای بستر سازی و رفع موانعی که در ارتباط با بکارگیری ابزار نوین مالی شناخته شده بود، به شمار می رود. این در حالی است که به نظر می رسد اوراق اختیار خرید در شرایطی می تواند کاربرد مناسبی در بازار سرمایه داشته باشد که بال تکمیل کننده آن یعنی اوراق اختیار فروش نیز طراحی شود.
مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک آینده با بیان این مطلب در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز عنوان کرد: انتظار می رود تا همراه با طراحی و راه اندازی معاملات آپشن در راستای تکمیل فرآیند و جلوگیری از دغدغه های صاحبان اوراق اختیار خرید معامله مبنی بر احتمال ترغیب شدن ناشر اوراق در زمان سر رسید جهت افزایش عرضه به نوعی که خارج از انتفاع خریداران باشد، در سوی دیگر معاملات اوراق اختیار فروش طراحی شود. بر این اساس به نظر بنده اگر دغدغه ای در رابطه با طراحی نرم افزار یا مکانیزم اجرایی ابزار بکارگیری ایجاد شود، نباید تردید یا وقفه ای برای توسعه اختیار فروش معامله ایجاد شود.
فردین آقا بزرگی به انجام معاملات آپشن بر سه نماد "فولاد"، "فملی" و "خودرو" اشاره کرد و ابزاز داشت: معاملات اوراق اختیار معامله نبایستی به چند نماد خاص محدود شود، چرا که در شرایط فعلی بسیاری از سهامداران عمده و مدیران شرکت ها هم از شرایط انتشار اوراق اختیار معامله برخوردارند وهم تمایل به این کار دارند. از این رو به نظر می رسد به محض رفع محدودیت ها و موانع احتمالی در این خصوص می بایست تعداد نمادهایی که معاملات آپشن بر روی آنها انجام می شود، گسترش یابد.
در بازار سرمایه کشورمان در حالی بخش عمده ای از حجم معاملات روزانه به اوراق بهادار اختصاص دارد که عمده معاملات در بورس های کشورهای خارجی روی اوراق اختیار معامله انجام می شود.
وی به تجربه راه اندازی معاملات اوراق تبعی در سال های گذشته اشاره کرد و گفت: اوراق تبعی فروش علیرغم اینکه در روزهای ابتدایی معاملات با استقبال مواجه شد اما به دلیل اینکه صرفاً گشایش در برخی از نمادها حاصل شده بود، ادامه پیدا نکرد. از این رو پیشنهاد می شود تا معاملات آپشن بر سایر نمادها تعمیم یابد و همسو با آن امکان معاملات اوراق اختیار فروش نیز فراهم شود.
مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک آینده در پاسخ به این سوال که آیا راه اندازی معاملات آپشن سبب کاهش ریسک سرمایه گذاری می شود، در این خصوص ابراز داشت: علیرغم اینکه در تعریف آکادمیک اوارق اختیار معامله به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک سرمایه گذاری معرفی شده، اما به دلیل اینکه در شرایط فعلی تنها اختیار معامله خرید مزیت اوراق اختيار تبعی راه اندازی شده فقط برای ناشر یک ابزار تضمین کننده ریسک به شمار می رود و ریسک سرمایه گذاری ناشر را به حداقل می رساند. از این رو به دلیل عدم انتشار اوراق اختیار معامله فروش نمی توان تا تکمیل نشدن فرآیند این اوراق را به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک تلقی کرد.
چرا که در ساز و کار فعلی ناشر بر اساس قوانین می تواند با افزایش عرضه قیمت را به سمتی سوق دهد که قدرت اعمال آپشن خنثی شود. از این رو می بایست فرآیند راه اندازی معاملات آپشن و تحقق مزیت اصلی آن یعنی کاهش ریسک، اوراق اختیار معامله فروش طراحی شود. در غیر اینصورت همچون تجربه اوراق تبعی خواهد شد که در ابتدا با افزایش تقاضا و استقبال سرمایه گذاران روبرو گردید، اما پس از مدتی حتی از رده خارج شد.
آقا بزرگی در خاتمه با اشاره به روند بازار سرمایه اظهار داشت: در شرایط فعلی نگاه اهالی بازار سرمایه به مسائل داخلی و خارجی همچون افزایش قیمت ارز، کاهش نرخ ارزش پولی کشور و سیاست های اقتصادی دولت در کنار نقض طرح برجام معطوف است.
این درحالی است که به سهامداران توصیه می شود تا رفع تنش ها و موانع در حوزه اقتصادی و سیاسی سهامداری کنند. چرا که به نظر می رسد اوضاع اقتصادی کشور در آینده رو به بهبودی پیش خواهد رفت. آنچنان که صندوق بین المللی پول با بررسی بودجه کل کشورمان رشد اقتصادی و نیل به اهداف اقتصادی را دور از انتظار ندانسته است.
نشست تخصصی «بررسی اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید»
سیزدهمین نشست تخصصی انجمن مالی اسلامی ایران با موضوع «بررسی اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید» با سخنرانی سید امیر حسین اعتصامی، پژوهشگر مالی اسلامی و کارشناس سازمان بورس و اوراق بهادار در روز یکشنبه 10 اردیبهشت ماه 96 برگزار گردید.
در این نشست سید امیر حسین اعتصامی، با بیان ضرورت‌ها، روش‌ها، مزایا و ریسک‌های اوراق قابل تمدید، به بررسی فقهی-حقوقی این اوراق پرداخت.
وی عدم وجود ثبات اقتصادی لازم و وجود ریسک نرخ سود برای سرمایه‌گذاران و بانی؛ عدم جذابیت اوراق تأمین مالی با سررسیدهای بلندمدت و عدم توانایی بانی یا پروژه در بازپرداخت اصل اوراق در سررسید را برخی از موارد ضرورت پرداخت به این اوراق دانست و در معرفی این اوراق گفت: اوراق قابل تمدید اوراقی هستند که منضم به اختیار تبعی برای دارنده آن است که سررسید اوراق را برای زمان معینی و با نرخ از پیش تعیین شده به تأخیر می‌اندازد و به دارنده آن این حق را می‌دهد که بازدهی آن دارایی را برای مدت طولانی‌تری از سررسید برای خود تمدید کند و همچنین می‌تواند به عنوان یک اوراق کوتاه مدت به اضافه یک اختیار خرید با ارزش اسمی برای خرید اوراق بلندمدت‌تر در نظر گرفته شود.
مزایای این اوراق شامل بهره‌مندی از نوسانات نرخ سود و بروز حساسیت کمتر در هنگام افزایش نرخ بهره کوتاه‌مدت است. این اوراق در غیاب ابزارهای پوشش ریسک مانند فروش استقراضی و قراردادهای آتی اوراق می‌توانند ابزار مناسبی برای کمک به دولت‌ها در جهت افزایش تقاضا برای اوراق بلندمدت باشند.
همچنین اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید به عنوان یک ضربه‌گیر برای اوراق بلندمدت در مقابل نوسانات نرخ بهره عمل می‌کنند و یک نوع مشتقه نرخ بهره محسوب می‌شوند. این اوراق این مزیت را دارند که باعث کاهش هزینه‌های نقد شوندگی برای سرمایه‌گذاران نهادی شوند و امکان اصلاح ساختار زمانی پرتفوی را فراهم آورند.
امیرحسین اعتصامی با بررسی ضرورت‌ها، روش‌ها، مزایا و ریسک‌ها و جنبه‌های فقهی و حقوقی اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید، گفت: مبحث اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید برای اولین بار در کشور مطرح می‌شود و لازم است از جنبه‌های مختلف در بازار ایران نیازسنجی شود.
اعتصامی گفت: بی‌ثباتی اقتصادی و ریسک نرخ سود برای سرمایه‌گذاران از یک سو و نیز عدم جذابیت اوراق تامین مالی با سررسیدهای بلندمدت از ضرورت‌های وجود اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید است. همچنین نباید ریسک عدم توانایی در پرداخت اصل اوراق در سررسید را که به تحمیل هزینه‌های تامین مالی مجدد بر بانی و خروج سرمایه از شرکت بانی و افزایش ریسک ورشکستی می‌شود، نادیده گرفت.
این کارشناس بازارهای مالی اسلامی افزود: اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید یک راهکار جایگزین برای سیاست به عقب انداختن بدهی‌هاست و در مورد اوراق دولتی، دولت می‌تواند بودجه سالانه خود را در ردیف تملک دارایی های مالی تعدیل کند.
اعتصامی در ادامه ریسک‌های خاص اوراق قابل تمدید را برشمرد و گفت: در این حوزه ریسک تامین مالی مجدد، خطر اخلاقی، قیمتی و کاهش انضباط مالی بانی همواره وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد اختیار تمدید قرارداد با دارا بودن الزامات صحت قرارداد شرط است که شامل قدرت بر وفا، غرض عقلایی، عدم مخالفت با کتاب و سنت، مجهول نبودن، عدم مخالفت با مقتضای عقد باشد و نیز منجز بوده و ملازم امر حرام و مستلزم امر محال نباشد.
اعتصامی تاکید کرد: اولا شرط تمدید سررسید در اوراق، یک شرط ضمن عقد است. ثانیا شرط فعل حقوقی است. ثالثا این شرط متضمن تعدیل و یا تبدیل قراردادی است. رابعا این تعدیل و تبدیل دارای مبنای معلوم (نرخ سود) و معین (مذکور در قرارداد) است. منظور از تعدیل قراردادی یا تبدیل قراردادی ایجاد تغییر شرایط جوهری قرارداد (زمان) است. تبدیل قراردادی به معنای سقوط تعهدات قبلی و مستلزم ایجاد قراردادهای جدید است.
کارشناس مالی و اسلامی در مورد عقود شرطی دو حالت را قابل تصور دانست. حالت اول اینکه زمان از شروط اصلی عقد باشد که مزیت اوراق اختيار تبعی تبدیل قراردادی است و دیگر اینکه زمان از شروط اصلی عقد قرارداد نباشد که تعدیل قراردادی محسوب می شود.
اعتصامی در ادامه به شرایط تطبیق با ضوابط عمومی قراردادها اشاره کرد و گفت: قراردادها باید غرری و ضرری نباشد، اکل مال به باطل محسوب نشود، جزو قمار و همچنین ربوی نباشد. در قراردادهای با ماهیت دین مثل اسناد خزانه و مرابحه، تمدید قرارداد با فرض تعلق سود به اوراق با شبهه ربای جاهلی مواجه است. همچنین نمی‌توان چنین شرطی را ذیل جریمه تاخیر و با خسارت تادیه دین توجیه کرد.
وی در شرح تطبیق این اوراق با ضوابط اختصاصی قراردادها گفت: در اوراق مشارکت قابل تمدید، زمان از ارکان جوهری عقد شرکت نیست و لذا تمدید یا تعجیل ( تسریع) در سررسید تعدیل قراردادی محسوب می‌شود. در مورد اوراق اجاره قابل تمدید زمان از ارکان جوهری عقد قرارداد است و تمدید اوراق به معنای تمدید مالکیت دارندگان اوراق بر دارایی موضوع اجاره و تداوم نقش موجر برای دوره دوم است و ماهیت اوراق اجاره مالکیت مشاع بر دارایی عینی است. لذا تمدید سررسید منجر به ایجاد شبهه ربوی نخواهد شد.
در ادامه این نشست ویژگی‌های اوراق مرابحه تشریح شد. سخنران این نشست تخصصی گفت: ماهیت اوراق مرابحه، مالکیت مشاع دارایی دین است و تمدید اوراق با شبهه ربوی همراه خواهد بود و هر چند زمان از ارکان قرارداد بیع مرابحه است ولی برای تمدید سررسید اوراق مرابحه نمی‌توان از ساز و کار تبدیل قراردادی سود برد و تجدید قرارداد در این اوراق به معنای ایجاد یک مرابحه جدید است یعنی خرید نقدی و فروش نسیه‌ای همان کالا که با منطق اقتصادی و شرعی در تضاد است.
اعتصامی در مورد ویژگی‌های اوراق سلف موازی استاندارد قابل تمدید گفت: دارندگان اوراق سلف، مالکان مشاع، مال کلی فی‌الذمه است و ربوی محسوب نمی‌گردد و تمدید این اوراق بدون اختیارات خرید و فروش برای خریدار دارای صرفه اقتصادی نیست و بر اساس انتظارات آتی نرخ سود، تعدیلات در بازدهی سلف دوره دوم بر روی قیمت اعمال قراردادهای اختیار فروش و اختیار خرید منضم به اوراق اعمال خواهد شد و به منظور تمدید سررسید سلف، دارندگان اوراق با فروشنده در تحویل دارایی در سررسید دوم مصالحه می‌کنند.
کارشناس مالی و اسلامی در پایان اسناد خزانه اسلامی را مورد بررسی قرار داد و گفت: اسناد خزانه سند طلبکاری دارنده آن از دولت است و ماهیت آن دارایی دینی است و در صورتیکه به مبلغ بدهی بابت افزایش، مدت اضافه نشود، نرخ تنزیل در سررسید به شدت افزایش خواهد یافت و با منطق مالی بازده اوراق ناسازگار است و تمدید مدت دین در مقابل افزایش مبلغ بدهی در قراردادهای اسناد خزانه از مصادیق ربای جاهلی است.
اوراق بهادار با درآمد ثابت از تعریف تا معرفی انواع آن
همانطور که می‌دانید سرمایه‌گذاری در بازار بورس، گزینه‌ای بسیار مناسب برای افراد دارای روحیه ریسک پذیری بالا می‌باشد. اما آیا روشی وجود دارد که افرادی که اهل ریسک نیستند نیز بتوانند به بازار بورس راه یابند؟ آیا راهی وجود دارد که علاوه بر حفظ اصل سرمایه سرمایه‌گذاران، سودهایی را نیز برای آنها رقم بزند؟ برای پاسخ به این سوال‌ها می‌بایست شما را با اوراق بهادار با درآمد ثابت که یکی از بهترین راهکارهای سرمایه‌گذاری با پرداختی‌های با بازه زمانی از پیش تعیین شده است، آشنا سازیم. اگر شما نیز به دنبال آشنایی با این روش سرمایه‌گذاری کم ریسک هستید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را از دست ندهید.
اوراق بهادار با درآمد ثابت چیست؟
اوراق بهادار با درآمد ثابت (Fixed-Income Security) نوعی روش سرمایه‌گذاری بوده که در آن فرد سرمایه‌گذار در تاریخ‌های مشخص، مبالغی را دریافت می‌نماید. این روند تا زمان پایان تاریخ سررسید این اوراق ادامه خواهد داشت. در تاریخ سررسید نیز اصل مبلغ سرمایه‌گذاری شده توسط فرد به وی بازگردانده می‌شود.
در واقع، در این سبک از سرمایه‌گذاری یک جریان درآمدی برای فرد ایجاد می‌گردد و در پایان نیز اصل مبلغ سرمایه به وی بازگردانده می‌شود. توجه داشته باشید که عبارت ثابت در عنوان این اوراق، به معنای دریافتی‌های با مقادیر ثابت نیست. بلکه به جنبه اجباری بودن برنامه زمانی پرداخت‌ها اشاره دارد. بازده این اوراق نسبت به سهام کمی کمتر بوده و در مقایسه با سپرده‌های بانکی، اندکی بیشتر است.
اوراق بهادار با درآمد ثابت را می‌توان یکی از ابزارهای بر پایه بدیهی دانست. به عبارتی، این اوراق نوعی قرض به دولت و یا بانک‌ها بوده که آنها نیز در قبالش، سودهایی کوپنی به سرمایه‌گذاران پرداخت و در پایان نیز اصل مبلغ را به آنها باز می‌گردانند. سرمایه‌گذارانی که به دنبال تحمل ریسک کمتر و برخورداری از جریان تضمین شده نقدینگی هستند، از این اوراق به شدت استقبال می‌نمایند.
مزایای سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت
همانطور که گفتیم، اوراق بهادار با درآمد ثابت را می‌توان یک روش سرمایه‌گذاری تقریبا بدون ریسک به حساب آورد. از اصلی‌ترین مزایای این اوراق می‌توان به اولویت پرداخت پول دارندگان آن در زمان انحلال یا ورشکستگی یک شرکت اشاره کرد. علاوه بر این، 3 مورد دیگر از مزایای کلیدی این اوراق عبارتند از:
1. سرمایه گذاری مطمئن با درجه ریسک بسیار پایین
اوراق مزیت اوراق اختيار تبعی بهادار با درآمد ثابت را می‌توان یکی از کم ریسک‌ترین گزینه‌ها جهت سرمایه‌گذاری به حساب آورد. در این روش به دلیل سرمایه‌گذاری در بخش‌های مطمئن و با ریسک پایین، نوسانات و نرخ سود کم می‌باشد. از این رو می‌توان ریسک آن را نیز به همان نسبت پایین دانست.
2. حفظ اصل سرمایه ضمن برخورداری از پرداخت سودهای دوره ای
سرمایه‌گذاران در حوزه اوراق با درآمد ثابت، علاوه بر دریافت مبالغی در دوره‌های معین، در تاریخ سررسید این اوراق نیز اصل سرمایه خود را دریافت می‌نمایند. از این رو، از یک جریان درآمدی تقریبا بدون ریسک بهره خواهند برد. همچنین معین بودن زمان سررسید نیز به افراد این امکان را می‌دهد که برای سایر سرمایه‌گذاری‌های مورد نظر خود در آینده نیز یک برنامه زمانی مشخص داشته باشند.
3. تضمین اعتبار و بازگشت سرمایه
کلیه اوراق با درآمد ثابت، توسط شرکت‌هایی اعتبارسنجی می‌گردند. این امر به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که انتخاب بهتری با توجه به ثبات اقتصادی هر یک از آنها داشته باشند. علاوه بر این، با توجه به اینکه دولت پرداخت این اوراق را تضمین میکند، بازگشت سرمایه افراد نیز امری بدون ریسک و قطعی خواهد بود.
معایب و ریسک‌های اوراق بهادار با درآمد ثابت
همانطور که گفته شد، این اوراق کمترین میزان ریسک را دارند اما این امر به معنای صفر بودن درجه ریسک آنها نیست. در واقع هر نوع سرمایه‌گذاری ریسک‌های احتمالی خود را خواهد داشت. اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز از این قاعده مستثنی نیستند. از جمله اصلی‌ترین ریسک‌های این اوراق می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1. ریسک مربوط به تورم
یکی از ریسک‌های اوراق با درآمد ثابت را می‌توان، نرخ تورم دانست. در واقع ممکن است شرایط به گونه‌ای پیش رود که نرخ بهره پرداختی، نتواند نرخ تورم را پوشش دهد و این امر برای سرمایه‌گذاران مشکل ساز گردد.
2. ریسک مربوط به نرخ بهره
به طور معمول، بین نرخ بهره و ارزش اوراق بهادار با درآمد ثابت، رابطه‌ای معکوس حاکم است. به عبارتی، با کاهش نرخ بهره، سرمایه‌گذاران تمایل به خروج پول خود از بانک را خواهند داشت. در این شرایط، سرمایه‌گذاری ایمن در بورس مورد استقبال بیشتری قرار خواهد گرفت. از این رو، با کاهش نرخ بهره، به ارزش اوراق با درآمد ثابت افزوده خواهد شد و بالعکس.
3. ریسک مربوط به وقایع غیر منتظره
رویدادهای غیرمنتظره همچون سیل، جنگ، زلزله و… می‌توانند ارزش اوراق با درآمد ثابت را تحت تاثیر قرار دهند. البته این امکان وجود دارد که رویداد مربوطه تنها در یک بخش خاص اتفاق بیافتد و ارزش اوراق آن بخش را تحت تاثیر قرار دهد.
انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت
به طور کلی، اوراق بهادار با درآمد ثابت به دو دسته اوراق بدهی و گواهی سپرده قابل تقسیم می‌باشند. البته در این بین، اوراق بدهی رایج‌تر از دسته دیگر بوده و از محبوبیت بیشتری نیز برخوردار هستند. به طوری که در بسیاری کشورهای دنیا، اکثر سرمایه‌گذاران پول خود را به طور معمول به خرید اوراق بورسی با ریسک کم و همینطور اوراق بدهی اختصاص می‌دهند. در ادامه با هر دو نوع اوراق با درآمد ثابت به طور کامل آشنا خواهیم شد.
1. اوراق بدهی
اوراق بدهی را می‌توان یکی از رایج‌ترین انواع اوراق با درآمد ثابت دانست. به طور معمول این اوراق با هدف تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی انتشار می‌یابند. به عبارتی، شرکت‌ها و دولت‌ها با فروش این اوراق به عموم مردم، به نوعی از آنها وام گرفته و از این طریق منابع مالی مورد نیاز خود جهت اجرای پروژه‌ها را تامین می‌نمایند.
لازم است به این نکته اشاره کرد که سرمایه‌گذاران اوراق بدهی، سهمی در مالکیت شرکت‌ها ندارند. از این رو، حق رای در تصمیم گیری‌های شرکت را نیز نخواهند داشت. این احتمال وجود دارد که اوراق بدهی کوپن پرداخت سود داشته باشند. در این صورت، می‌بایست در بازه‌های زمانی مشخصی به دارندگان این اوراق، مقادیر از پیش تعیین شده‌ای پرداخت گردد.
اوراق بدهی به دو دسته اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت و اوراق قرضه با نرخ بهره شناور مزیت اوراق اختيار تبعی تقسیم می‌گردد. از جمله مشخصه‌های مشترک تمامی انواع اوراق بدهی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تاریخ سررسید
- ارزش اسمی
- قیمت فروش
- بازده تا تاریخ سررسید (YTM)
- ارزش اسمی
- نرخ سود اسمی
در ادامه، به منظور آشنایی با انواع اوراق بدهی، ابتدا شما را با تعریف اوراق قرضه آشنا ساخته و سپس به تشریح هر یک از انواع اوراق بدهی خواهیم پرداخت.
اوراق قرضه چیست؟
طبق ماده 52 اصلاحیه قانون تجارت، تعریف اوراق قرضه به شرح زیر می‌باشد:
“ورقه قرضه، ورقه قابل معامله‌ای است که معرف مبلغی وام است با بهره معین که تمام یا اجزای آن در موعد معین باید مسترد گردد.”
به عبارتی، شرکت‌ها با انتشار این اوراق به نوعی از عموم مردم وام گرفته و منابع مورد نیاز خود را تامین می‌نمایند. در واقع، با این روش، شرکت‌ها مبالغ بالایی را از تعداد زیادی سرمایه‌گذار قرض نموده که هر کدام از آنها تنها بخش کوچکی از اوراق را خریداری نموده‌اند.
سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه در مقایسه با سهام از ریسک کمتری برخوردار می‌باشد و این یک مزیت بزرگ برای این اوراق به حساب می‌آید. البته باید اشاره کرد که این اوراق برخلاف دیگر اوراق، معافیت مالی نداشته و شاید بتوان این را نیز یکی از اصلی‌ترین معایب آن به شمار آورد.
اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت
از انواع اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت می‌توان به اوراق قرضه قابل تبدیل، اوراق قرضه رهنی، اوراق قرضه درآمدی، اوراق قرضه تضمین شده و… اشاره نمود.
اوراق قرضه با نرخ بهره شناور
منظور از شناور بودن نرخ بهره در این اوراق آن است که در بازه‌های زمانی مختلفی (به طور معمول هر سه ماه یکبار) نرخ بهره این اوراق مجددا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بانک‌ها اینگونه اوراق را منتشر کرده و تحت عنوان گواهی سپرده با نرخ شناور از آنها یاد می‌شود.
اوراق مشارکت
اوراق مشارکت را می‌توان نوعی اوراق قرضه دانست که جهت اجرای طرحی معین از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد. دارندگان این اوراق به نسبت مبلغ اسمی سود حاصل از اجرای طرح ها در آن سهیم می‌شوند.
این اوراق می‌توانند به هر دو صورت بی نام و یا با نام باشند. به طور کلی، اوراق مشارکت بورسی با نام بوده و اوراق غیر بورسی از جمله اوراق بی نام به حساب می‌آیند. قیمت، طول دوره سرمایه‌گذاری و همینطور هدف از انتشار این اوراق معین می‌باشد.
اوراق مشارکت خود به دو دسته زیر قابل تقسیم می‌باشند:
1. اوراق مشارکت ساده
به طور کلی، اکثر اوراق منتشر شده در ایران جز دسته اوراق مشارکت ساده به حساب می‌آیند. این اوراق می‌توانند بی نام و یا با نام باشند. معاملات این اوراق طبق مکانیزم‌های حقوقی مشخصی که تضمین بازپرداخت اصل و سود ورقه را پیش بینی نموده‌اند، انجام می‌گردد.
این اوراق پس از انتشار، غیر قابل تغییر می‌باشند. دارندگان این اوراق در یک طرح اجرایی مشخص سهیم بوده و در زمان سررسید، دارندگان و منتشر کنندگان آن، ضمن دریافت سودهای حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه، اصل سرمایه خود را نیز دریافت می‌نمایند. به این ترتیب، ارتباط آنها با شرکت ناشر از آن پس پایان می‌یابد.
2. اوراق مشارکت مرکب
انتشار اوراق مشارکت مرکب، به وسیله شرکت‌های سهامی عام صورت می‌گیرد. این اوراق، به دو نوع اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام یا اوراق مشارکت قابل تبدیل با سهام تقسیم بندی می‌گردند. در نوع اول، اوراق در تاریخ سررسید نهایی خود با سهام سایر شرکت‌های پذیرش شده در بورس تعویض می‌شوند. در نوع دوم نیز، با فرا رسیدن زمان سررسید و یا افزایش سرمایه، اوراق به سهام شرکت‌های منتشر کننده اوراق تبدیل می‌گردند. (همانطور که ذکر شد، این نوع از اوراق مشارکت مرکب، در صورت افزایش سرمایه شرکت قابل انتشار می‌باشند.)
لازم است توجه داشته باشید که به طور معمول این نوع اوراق در ایران منتشر نمی‌گردند.
2. گواهی سپرده
علاوه بر اوراق بدهی، گواهی سپرده نیز یکی از انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت به حساب می‌آید. گواهی سپرده، توسط بانک‌ها منتشر و عرضه می‌شود و تضمین اصل سپرده و سودهای پرداختی نیز به عهده خود بانک می‌باشد.
سرمایه‌گذاران سودهای خود را از طریق کوپن‌های گواهی سپرده و به صورت دوره‌ای دریافت می‌نمایند. این گواهی‌ها دارای تاریخ سررسید و نرخی ثابت برای سود هستند و به شخص دارنده یا حامل، این اجازه را می‌دهند که سود سپرده را مسترد نماید.
دو نوع گواهی سپرده عبارتند از:
- گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری عام
این نوع گواهی به سپرده‌هایی گفته می‌شود که با سررسید مشخص نزد بانک‌ها افتتاح می‌شوند. بانک‌ها نیز در قبال دریافت این سپرده‌ها، گواهی تحت عنوان گواهی سپرده مدت دار ویژه سرمایه‌گذار عام صادر می‌نماید. این نوع گواهی دربردارنده شرایط قرارداد سپرده گذاری بود و می‌تواند به صورت با نام و یا بی نام باشد.
- گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری خاص
این نوع گواهی به سپرده‌هایی اطلاق می‌گردد که بانک به منظور تامین منابع مالی اجرای پروژه‌های ساختمانی، خدماتی، تولیدی و… افتتاح می‌نمایند. این نوع گواهی‌ها نیز دارای سررسیدی مشخص می‌باشند.
جمع بندی
در این مقاله سعی شد تا شما را با اوراق بهادار با درآمد ثابت آشنا سازیم. دریافتیم که این اوراق از ریسک بسیار پایینی برخوردار بوده و ضمن حفاظت از سرمایه اصلی سرمایه‌گذاران، سودهایی را نیز به صورت دوره‌ای برای آنها به ارمغان می‌آورد. از این رو چنانچه به دنبال تجربه ریسک‌های بالا نیستید، خرید این اوراق می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای شما باشد.
امیدواریم این مقاله برای شما خوانندگان گرامی مفید واقع شده باشد. پیشنهاد می‌کنیم چنانچه سوالی در خصوص این اوراق و یا تجربه‌ای از استفاده از آن را دارید، در قسمت دیدگاه با ما در میان بگذارید.
در پایان لازم دیدیم تا با توجه به استقبال روز افرون افراد جامعه از بورس و اهمیت مبحث انتخاب کارگزار، شما را با یکی از شناخته شده ترین کارگزاران بازار سرمایه آشنا سازیم. پیشنهاد ما به شما کارگزاری مدبر آسیا است. این کارگزاری با دارا بودن تیمی فعال و با تجربه، آماده است تا شما را در مسیر پر نشیب و فزار سرمایه‌گذاری در بورس همراهی کند. می‌توان گفت کارگزاری مدبر آسیا، سقف خواسته‌های شما از یک کارگزار را برآورده ساخته و بدون شک بالاترین کیفیت خدمت رسانی را در این کارگزاری تجربه خواهید نمود.
دیدگاه شما