روش انتشار این اوراق در ایران متفاوت از سایر کشورها است. برای خرید اوراق اختیار تبعی در ایران، باید ابتدا سهام پایه را که اختیار فروش برای آن منتشر می‌شود، در پرتفو داشته باشید.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست و چه کاربردی دارد؟(ویدئو+مثال کاربردی)
برای بیمه سهم ها در بورس ایران یکی از راه های پیشنهادی استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی است. اما آیا خرید این اوراق واقعا سهم های شما را بیمه میکند؟ برای دانستن پاسخ این سوال با ما همراه باشید.
مقدمه
بازار سرمایه همگام با تحولات دنیای جدید به‌پیش می‌رود و متناسب با نیازهای تازه جامعه، اقدام به طراحی ابزارهای نوین جهت پاسخ‌گویی به این نیازها میکند. یکی از این ابزارهای نوین، اوراق اختیار فروش تبعی است. برخی افراد پس از بررسی سهمی تمایل دارند نسبت به خرید سهم مربوطه اقدام کنند اما از سویی نگران ریزش قیمت سهم در روزها و ماه‌های آینده در اثر هیجانات و نوسانات بازار هستند. شرکتی که ناشر سهم مربوطه است و ازلحاظ بنیادی قوی است و به سهم خود ا اطمینان دارد، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی میکند.
به این معنی: با توجه به اطمینانی که من به سهم خودم دارم، حاضرم سهمم را به‌نوعی بیمه کنم. با انتشار اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، تعهد می‌دهد که در تاریخی در آینده که مشخص کرده، سهم شرکت خودش را به قیمتی معین، بخرد. خریدار با خرید اختیار فروش تبعی، خیالش راحت می‌شود که سهمش پایین تراز قیمتی که ناشر تضمین کرده نخواهد آمد. اگر در آن زمان قیمت سهمش پایین‌تر از قیمتی بود که خود شرکت تعهد کرده، از حق اختیار فروش تبعی‌اش استفاده میکند و سهم را به ناشر (که تعهد داده) باقیمتی که از قبل مشخص‌شده، می‌فروشد. خریدار اختیار فروش تبعی، اگر قیمت سهم بالاتر از مبلغی بود که خود ناشر تعهد کرده، چون سود بیشتری می‌برد، از حقش صرف‌نظر میکند.
البته استفاده از این اختیار فروش تبعی شرایط خاص خودرا دارد که در ادامه مقاله به آنها اشاره می‌شود.
ازجمله مواردی که در ادامه مقاله اشاره می‌شود:
فرایند انجام اختیار فروش تبعی چیست؟
تفاوت اختیار فروش تبعی با اختیار فروش چیست؟
اینکه اختیار فروش تبعی چه مزایا و چه معایبی دارد؟
به چه نکات مهمی در اختیار فروش تبعی باید توجه کرد؟
برای کسب اطلاعات مهم درزمینه اختیار فروش تبعی، با ادامه مطالعه مقاله همراه ما باشید. همچنین شما عزیزان می توانید جهت تکمیل اطلاعات خود، از ویدئوی این صفحه نیز که از مجموعه آموزش های شخصی دکتر درخشی است نیز دیدن کنید. اگر همچنان به دنبال اطلاعات بیشتر هستید، پیشنهاد می کنیم از دوره آموزش بورس جامع دکتر درخشی نیز دیدن کنید.
اختیار فروش تبعی چیست؟
اختیار فروش تبعی، قراردادی دوطرفه است که بین خریدار و فروشنده منعقد می‌شود. بر اساس این قرارداد خریدار اختیار فروش تبعی حق دارد (البته مجبور نیست و تعهدی ندارد و مختار است.) مقدارمشخصی از دارایی درج‌شده در قرارداد را باقیمت مشخص و در تاریخ مشخصی بفروشد.
در مقابل، فروشنده اختیار فروش تبعی، در مقابل این حق اختیار فروش تبعی که به خریدار اعطا کرده (در هنگام انعقادقراداد) مبلغی دریافت میکند.
این مبلغ به ازای هر برگ اختیار فروش تبعی یک ریال است. فروشنده اختیار فروش تبعی، طبق مفاد قرارداد متعهد است که اگر خریدار اختیار فروش تبعی در سررسید قرارداداختیارفروش تبعی، تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی را داشته باشد
(به‌شرط رعایت مفاد قرارداد)، نسبت به خرید اختیار فروش تبعی طبق قرارداد اقدام کند و وجه مربوطه را به خریدار اختیار فروش تبعی بپردازد. زمانی افراد، اقدام به خرید اختیار فروش تبعی می‌کنند که پیش‌بینی‌شان از قیمت سهم این است که در آینده کاهشی خواهد بود و به این وسیله خودرادرمقابل کاهش قیمت آتی سهم، بیمه می‌کنند.
اگر در سررسید اختیار فروش تبعی، قیمت سهم مساوی یا بالاتر از قیمت اختیار فروش تبعی باشد، از اعمال اختیار فروش تبعیشان، امتناع میکند و تنها چیزی که از دست می‌دهد مقدار وجه اولیه ایست که بابت خرید این اختیار فروش تبعی پرداخته است. (که آن‌هم بسیار ناچیزاست.)
اگر در سررسید اختیار فروش تبعی، قیمت سهم کمتر از قیمت اختیار فروش تبعی بود، درواقع پیش‌بینی شما درست از آب درآمده و شما می‌توانید تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی کنید و فروشنده نیز طبق مفاد قرارداد ملزم به خرید اختیار فروش تبعی باقیمت اعمال و واریز وجه به‌حساب شما است.
تفاوت اختیار فروش تبعی و اختیار فروش چیست؟
بین اختیار فروش تبعی و اختیار فروش سه تفاوت وجود دارد:
تفاوت اول: در خرید اختیار فروش تبعی شما در تعداد خرید، محدودیت دارید، درحالی‌که در اختیار فروش، شما محدودیتی در تعداد خرید ندارید.
تفاوت دوم: برای خرید اختیار فروش تبعی، شما حتماً باید سهم پایه را به همان تعداد بخرید ولی در اختیار فروش شما الزامی به خرید سهم پایه ندارید.
تفاوت سوم: از الزامات خرید اختیار فروش تبعی، این است که تازمان سررسیداختیارفروش تبعی، شما حق فروش آن را ندارید درواقع بازار ثانویه ندارد ولی اختیار خرید دارای بازار ثانویه است و شما می‌توانید درهرزمانی اقدام به فروش آن کنید.
نحوه خرید اختیار فروش تبعی چگونه است؟
روند کار به این شیوه است که ابتدا اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی توسط ناشر اعلام عمومی می‌شود.
شرایطی که در این اطلاعیه باید موردتوجه قرار گیرد مواردزیرهستند:
1-حداکثر مقدار هر سفارش
2-قیمت هر سفارش که یک ریال است.
3-قیمت اعمال اختیار فروش تبعی
4-سررسید اختیار فروش تبعی
در اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی سهام فملی موارد زیر وجود دارد: حداکثر میزان هر سفارش 100 هزار ورقه است قیمت هر سفارش یک ریال تعیین‌شده است. قیمت اعمال 14400 ریال است. سررسید اختیار فروش تبعی 06/11/1400 است. دوره معاملاتی هم از 07/11/1399 تا 6/11/1400 است.
اگر شما قصد خرید 10 هزار اختیار فروش تبعی فملی را داشته باشید، شما باید در همان مدت دوره معاملاتی (7/11/1399) ابتدا اقدام به خرید تعداد 10 هزار سهم پایه -که همان فملی است – کنید. (به قیمت تابلو روزانه) سپس اقدام به خرید 10 هزار اختیار فروش تبعی مزیت اوراق اختيار تبعی فملی با نماد هفملی 011 کنید و بابت آن 10 هزارریال می‌پردازید. (به ازای هر اختیار فروش خرید یک ریال می‌پردازید.)
شما با این خرید تا تاریخ سررسید اختیار فروش تبعی فملی (که 06/11/1400 است.) حق فروش 10 هزارسهم فملی و همچنین اختیار فروش تبعی آن را ندارید. (البته اگربخواهید از این حق استفاده کنید.) باید در روز سررسید اختیار فروش تبعی، معادل اختیار فروش تبعی سهم پایه داشته باشد تا بتوانید حق اعمال را داشته باشید.
نحوه اعمال اختیار فروش تبعی چطور است؟
در زمان سررسید اختیار فروش تبعی با سه احتمال مواجه می‌شویم:
1 و 2: قیمت سهم پایه، مساوی یا بالاتر از قیمت اعمال اختیار فروش تبعی است.
3: قیمت سهم پایه، کمتر از قیمت اعمال اختیار فروش تبعی است.
در حالتی که در سررسید، قیمت سهم پایه مساوی یا بیشتر از قیمت اعمال باشد، بنابراین اعمال اختیار فروش تبعی منطقی نیست. شما از اختیار فروش تبعی خود صرف‌نظر می‌کنید و تنها چیزی که از دست می‌دهید هزینه ایست که موقع خرید این حق پرداختید. (بسیار ناچیزاست.)
در حالت بعدی، اگر در سررسید، قیمت سهم پایه، پایین‌تر از قیمت اعمال فروش تبعی باشد؛ شما می‌توانید از این حق خود استفاده کنید و با تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی از کارگزاری، شرکت فروشنده (شرکت ناشر) اختیار فروش تبعی، طبق مفاد قرارداد اقدام به خرید مزیت اوراق اختيار تبعی اختیار فروش تبعی شما باقیمت اعمال کرده و درنهایت مبلغ مربوطه را به‌حساب شما واریز میکند.
مزایای اختیار فروش تبعی چیست؟
اختیار فروش تبعی دارای مزایایی است که برای برخی افراد می‌تواند مهم باشد. ازجمله مزایای اختیار فروش تبعی:
1-تضمین اصل و سود سرمایه است.
2-کاهش یافتن ریسک سرمایه‌گذاری و همچنین حمایت سهامدار عمده از سهم است.
3-افزایش اعتماد بیشتر سهامداران به سهامی که اختیار فروش تبعی دارند.
4-عدم فروش سهام در بازار ریزشی و کم شدن هیجانات بازار
به علت بلوکه شدن سهم تا سررسیداختیارفروش تبعی (البته درصورتی‌که فرد بخواهد تا سررسید اختیار فروش تبعی با سهم بماند و از این حق استفاده کند.)
معایب اختیار فروش تبعی چیست؟
اختیار فروش تبعی در کنار مزایایش، دارای معایبی نیز هست.
برخی معایب اختیار فروش تبعی به شرح زیر است:
1-بعد از تاریخ اعمال، تعهد عرضه‌کننده عملاً تمام می‌شود.
2-نبود بازار ثانویه برای معامله و اینکه تا پایان سررسید نمی‌توانید نسبت به فروش اختیار فروش تبعی اقدام کنید. (به قولی صاحب اول و آخرش خودتان هستید!)
3-وجود محدودیت در تعدادخریدبرای هر فرد (کد عملیاتی)
4-حتماً برای داشتن و خریدن حق اختیار فروش تبعی، باید سهم پایه راهم به همان تعداد بخرید.
در تاریخ 27/7/1400، اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی شرکت مخابرات ایران با نماد (اخابر) توسط ناظر اعلام عمومی گردید.
شرایطش به شرح زیر بود:
ا-حداکثر هر سفارش، مزیت اوراق اختيار تبعی 100 هزار سهم است.
2-قیمت اختیار فروش تبعی یک ریال است.
3-قیمت اعمال: 10834 ریال
4-سررسید اختیار فروش تبعی:27/01/1402
5-دوره معاملاتی:27/7/1400 تا 27/1/1402
تصمیم شما خرید تعداد 10 هزار اختیار فروش تبعی سهام شرکت مخابرات ایران است.
در روز 27 مهر 1400 که اختیار فروش تبعی توسط ناشر عرضه‌شده، قیمت سهم اخابر در بازه 7800 تا 8170 ریال نوسان داشته است. شما برای خرید تعداد 10 هزار اختیار فروش تبعی، مجبورید معادل آن (10 هزار) سهم پایه که همان سهام شرکت مخابرات ایران با نماد اخابر هست، بخرید. فرض کنید قیمت خرید شما 8000 ریال باشد. شما 10 هزار سهم اخابر به قیمت هر سهم 8000 ریال می‌خرید و حدود 80 میلیون ریال می‌پردازید. برای خرید اختیار فروش تبعی هم باید 10 هزاریال دیگر پرداخت کنید.
درواقع: پرداختی شما یکی بابت خرید خود سهم پایه است (8 میلیون تومان) و دیگری هم بابت خرید اختیار فروش تبعی است. (هزار تومان)
تصور بفرمایید امروز 27/1/1402 است وشمامی‌توانید تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی را به کارگزاری ارسال کنید. قیمت سهم در این تاریخ می‌تواند یکی از سه حالت زیر باشد:
1-قیمت سهم اخابر:9000 ریال است.
2-قیمت سهم اخابر: 10834 ریال است.
3-قیمت سهم اخابر: 15000 ریال است.
در حالت دوم و سوم شما از انجام اختیار فروش تبعی صرف‌نظر می‌کنید.
در حالت اول که قیمت اخابر به 9000 ریال رسیده و قیمت اعمال شما رقم 10834 ریال است، اقدام به اعمال اختیار فروش تبعی می‌کنید و شرکت ناشر مجبور و متعهد است که 10 هزار سهم شمارا در قیمت 10834 ریال بخرد اگرچه که قیمت تابلوی سهم اخابر 9000 ریال باشد و شما از این معامله سود کرده‌اید.
(توجه شود: از 27/7/1400 تا 27/1/1402 سرمایه شما در سهم اخابر بلوکه‌شده است وشماسهمتان را نگه‌داشته‌اید.)
نکات مهم اختیار فروش تبعی:
1-تقسیم سود در مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت پایه و همچنین افزایش سرمایه شرکت پایه، باعث تعدیل قیمت اعمال و تعداد اوراق اختیار فروش می‌شود.
نمونه تعدیل بعدازتعیین سودنقدی بعدازمجمع عمومی عادی سالیانه سهم فملی
نمونه تعدیل اختیار فروش تبعی شرکت فملی بعد از افزایش سرمایه
2-توقف و بازگشایی نماد معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی به‌طور هم‌زمان با توقف و بازگشایی دارایی پایه در بازار انجام می‌شود.
3-درصورتی‌که در " تاریخ اعمال" نماد معاملاتی سهم پایه، بسته باشد، بورس تاریخ اعمال اوراق اختیار فروش تبعی را تا روز بازگشایی نماد معاملاتی سهم پایه به تعویق خواهد انداخت مشروط به اینکه مدت تعویق حداکثر 7 روز کاری گردد.
درصورتی‌که تا پایان روز هفتم کاری بعد از تاریخ اعمال، کماکان نماد معاملاتی سهم پایه بسته باشد اوراق اعتبار فروش تبعی بر اساس آخرین قیمت پایانی سهم پایه تسویه می‌شود.
خلاصه و نتیجه‌گیری:
وقتی‌که بازار منفی می‌شود و در دل سهامداران ترس می‌افتد، سهامدار عمده که قصد دارد از سهامش حمایت کند، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی میکند. اوراق اختیار فروش تبعی بااختیارفروش متفاوت است.
سهامدار عمده با انتشار اوراق اختیار فروش تبعی، اعلام میکند من سهمم را ضمانت می‌کنم. من سهمم را بیمه می‌کنم.
شرکت ناشر (سهامدار عمده شرکت) می‌گوید:
شما سهم شرکت من را بخر اگر قیمتش پایین آمد، من در این قیمتی که مشخص می‌کنم و باهم توافق می‌کنیم (که به آن قیمت اعمال می‌گویند) سهم را از شما می‌خرم و شما نگران پایین آمدن قیمت سهم از این مبلغ نباشید.
در اوراق اختیار فروش تبعی، همانگونه که دکتر درخشی در ویدئو اشاره کردند، دو پارامتر خیلی مهم است.
یک مورد قیمت اعمال است.
مورد دیگر تاریخ اعمال است.
شرکت ناشر می‌گوید قیمت سهام بانک صادرات الآن 390 تومان است اگر در اسفندماه امسال، قیمت سهم به 300 تومان رسید، من ضمانت می‌کنم در قیمت 375 در آن زمان از شما خرید کنم.
به این قیمت 375 تومان قیمت اعمال گفته می‌شود.
تاریخی هم که در آن تاریخ می‌خواهد در قیمت اعمال بخرد، سررسید تاریخ اعمال گفته می‌شود. درسایت: TSETMC.COM در قسمت ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی، اختیار فروش تبعی قابل‌مشاهده است.
برخی از اختیار فروش تبعی در بورس ایران:
همصادر 108-هامید 104-هکشو 208-هکویر 109-هبساز 103-هفارس 014-هفجر 102-همبین 102
اختیارف ت ثامید-2050-20/04/01(هامید 104) یعنی چه؟
جوابش این‌چنین است:
سهم شرکت توسعه و عمران امید طی اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ثامید در تاریخ 5/4/1400 اعلام کرده است، درصورتی‌که شما اختیار فروش تبعی را بخرید، در تاریخ 20/4/1401 سهم ثامید (توسعه و عمران امید) را به قیمت 2050 ریال از شما می‌خرد. (توجه: قیمت سهم در روز اطلاعیه عرضه: بین 1645 و 1738 ریال بود)
ازجمله مزایای اختیار فروش تبعی: کاهش فشار فروش سهم است. از معایبش هم این است که تا سررسید اختیار فروش تبعی امکان فروش ندارید. (یادتان باشد که قیمت خرید اختیار فروش تبعی یک ریال است.)
اوراق اختیار فروش تبعی، توسط سهامدار عمده و حقوقی‌ها منتشر می‌شود و سهامداران خرد می‌توانند بخرند. ازجمله شرایط خرید آن است که:
باید معادل اختیار فروش تبعی سهم شرکت مورداشاره را بخرید.
هر تعداد بخواهید نمی‌توانید بخرید بلکه محدودیت دارد به‌نحوی‌که برخی شرکتها محدودیت 50 هزار دارد برخی دیگرمحدویت خرید 100 هزار دارد.
به دلیل نبودن بازار ثانویه قابل‌فروش نیستند و شما برای اینکه بتوانید از حق اختیار فروش تبعی خود استفاده کنید باید تا سررسید با سهم بمانید و حق فروش ندارید.
در سررسید هم اگر قیمت پایین بیاید شما می‌توانید قیمت اعمال را انجام دهید و به پولتان برسید.
برخی به‌جای اینکه اختیار فروش تبعی را بخرند، این عرضه اختیار فروش مزیت اوراق اختيار تبعی تبعی را نشانه‌ای و علامتی تلقی می‌کنند از اینکه سهم پایین تراز این قیمت نخواهد آمد و اگر دیدند که قیمت سهم از قیمت اعمال پایین‌تر آمده است، سهم را می فروشند ونمی گذارند پولشان در اختیارفروش تبعی بلوکه شود.
در این مقاله سعی شد، اختیار فروش تبعی با مثال کاربردی تشریح شود و ابعاد مهم آن تشریح شود. بسیار خوشحال خواهیم شد که نظرات ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.
مزایا و معایب اوراق اختیار فروش تبعی تشریح شد
سنا- نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: مدیریت و پوشش ریسک مهم‌ترین مزیت ورود اوراق اختیار فروش تبعی به بازار سرمایه است.
سنا- نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: مدیریت و پوشش ریسک مهم‌ترین مزیت ورود اوراق اختیار فروش تبعی به بازار سرمایه است. محمدرضا پورابراهیمی با تاکید بر اینکه ورود این ابزار جدید معاملاتی به بورس نگرانی سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد، تصریح کرد: بر این اساس سهامداران بازار سرمایه دیگر با نوسانات کوچک در بورس برای فروش سهامشان عجله نمی‌کنند.وی با تاکید بر اینکه کاهش قیمت سهام دیگر موضوعی برای نگرانی سهامداران نیست، خاطرنشان کرد: از این پس سهامداران با کاهش قیمت سهام این اطمینان را دارند که سهامشان را با قیمت توافقی در زمان تعیین شده توسط سهامدار عمده به فروش می‌رسانند.
نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر افزایش حجم معاملات در بازار سرمایه با ورود این ابزار جدید به تالار شیشه‌ای اظهار کرد: سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه ذائقه‌های گوناگونی برای استفاده از ابزارهای مالی دارند و این ابزار جدید هم می تواند پاسخگوی نیاز بخشی از سهامداران در تالار شیشه‌ای باشد.عضو شورای عالی بورس سابقه استفاده از این ابزار مالی را در دیگر کشورهای دنیا مدنظر قرار داد و خاطرنشان کرد: این ابزار مالی بر اساس یکی از ابزارهای مالی در دنیا طراحی شده است، اما از نظر کارکردی دارای تفاوت با آن ابزارهاست.وی خاطرنشان کرد: مدیریت و پوشش ریسک مهم‌ترین مزیت ورود این ابزار جدید مالی به بازار سرمایه است.
این کارشناس بازار سرمایه بهبود شرایط بازار را طی روزهای اخیر مد نظر قرار داد و گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل این اتفاق، ورود این ابزار جدید به بازار سرمایه است به طوری‌که دوباره اعتماد سرمایه‌گذاران به این بازار افزایش یافته است.
پیشنهاد افزایش سقف خرید اوراق اختیار فروش تبعی
یک کارگزار بورس اوراق بهادار تهران، در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد تاثیر به کارگیری ابزار جدید اوراق فروش تبعی سهام در بورس تهران گفت: این ابزار به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که سهم از بازدهی ۲۰ درصدی برخوردار است و این تعهد از سوی سهامدار عمده اجرایی می‌شود.
وی افزود: حداقل بازدهی ۲۰ درصدی در بازار سرمایه این مزیت را دارد که اگر قیمت سهم افزایش یابد، لازم نیست تعهد سهامدار عمده اجرایی شود زیرا خریدار می‌تواند سهم را در بازار سرمایه به فروش برساند در حالی که این کار در سیستم بانکی عملی نیست. وی اظهار کرد: بنابراین تفاوت اساسی بازار پول و سرمایه این است که در بازار پول فقط بازدهی ۲۰ درصدی وجود دارد ولی در بازار سرمایه علاوه بر بازدهی ۲۰ درصدی، فرد از مزیت دارا بودن سهم در بورس و فروش آن در صورت افزایش قیمت برخوردار می‌شود.
به گفته این فعال بازار سرمایه، حداقل بازدهی ۲۰ درصدی این ابزار باعث می‌شود که افراد علاقمند شده و سهام خریداری کنند و سرمایه خود را در بازار سرمایه بیمه کنند.
وی ادامه داد: این موضوع مردم را تشویق میکند که به بازار سرمایه اعتماد داشته باشند و سهم خریداری کنند و از حداقل بازدهی ۲۰ درصدی تضمین شده برخوردار شوند.
این کارگزار بورس تهران خاطرنشان کرد: با مرور زمان تعداد شرکت‌های استفاده‌کننده از این ابزار افزایش یافته و حجم معاملات بورس اضافه می‌شود. وی یکی از ایرادهای اوراق اختیار فروش تبعی سهام را مورد توجه قرار داد و گفت: یکی از ایرادهای کوچک این ابزار محدود کردن آن به ۵۰ هزار سهم است یعنی سقف خرید این اوراق برای هر کد معاملاتی حقیقی ۵۰ هزار اختیار فروش است که این مزیت اوراق اختيار تبعی میزان باید افزایش پیدا کند. وی تاکید کرد: در این راستا باید بازار سرمایه مورد مطالعه قرار گیرد و حد متوسط هر سهم بررسی شود و میزانی تعیین شود که افراد علاقه‌مند شوند این در حالی است که تعهد ۵۰ هزار سهم توسط سهامدارعمده قابل توجه نیست. وی با بیان اینکه شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ و افراد حقوقی به این ابزار نیازی ندارند، توضیح داد: حقوقی‌ها کارشناس دارند و تشخیص می‌دهند که کدام سهم مطلوب است ولی اشخاص حقیقی که اطلاعاتی ندارند و نمی‌توانند به تجزیه و تحلیل بپردازند، نیاز به کمک و تضمین دارند.
به گفته این فعال بازار سرمایه، استفاده از این ابزار به اشخاص حقیقی کمک میکند که به بازار سرمایه علاقه‌مند شوند.
مزایای اوراق اختیار فروش تبعی برای تامین مالی در بورس
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ محمودرضا خواجه نصیری در خصوص سابقه استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی در بازار سرمایه گفت: در ابتدا مقرر شد تا این روش تامین مالی به منظور تعهد پذیره نویسی افزایش سرمایه "سمگا" در اسفند 94 مورد استفاده قرار گیرد اما محقق نشد.
مدیر سابق نظارت بر بورس ها و بازارهای سازمان بورس افزود: با این حال در آذر ماه 95 با استفاده از این روش، تامین مالی سهام پتروشیمی جم متعلق به شرکت نفت و گاز و پتروشیمی تامین به مبلغ 270 میلیارد تومان انجام شد و پس از تسویه این اوراق در سررسید سه ماهه، اجرای طرح تامین مالی شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی به مبلغ 211 میلیارد تومان به مدت شش ماه انجام شد.
وی گفت: مورد این نوع تامین مالی نیز مربوط به شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات بود که از طریق انتشار اوراق تبعی بر روی سهام فولاد خراسان صورت گرفت.
این مقام مسئول اذعان داشت: زمان بر بودن فرآیند تهیه ابزارهای جدید و تصویب دستورالعمل های مرتبط با اجرای آنها در برخی موارد با مشکلاتی همراه است. در همین راستا فروش سهام با انتشار اوراق اختیار فروش تبعی در بازار سهام از جمله ابزارهای موجود مورد استفاده از سوی سهامداران عمده مالی است که با توجه به مزایای قابل توجه خود نقش پررنگی در رفع مشکلاتی از این دست داشته است.
وی گفت: همچنین تامین نقدینگی و امکان ادامه پروژه های سود آور برای شرکتها، جلوگیری از فروش سهام ارزنده توسط سهامدار عمده، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا و همچنین حفظ حقوق و منافع سهامداران عمده و خرد از جمله مزایای با اهمیت اوراق اختیار فروش تبعی است.
خواجه نصیری خاطرنشان کرد: به همین دلیل با توجه به کوتاه بودن فرآیند انتشار اوراق اختیار فروش تبعی و همچنین کوتاه بودن فرآیند تامین مالی، این مهم توسط سایر شرکتها نیز مورد استقبال واقع شد، بطوری که از این دست اوراق طی 7 ماه گذشته بالغ بر 12 هزار میلیارد ریال در بازار سرمایه منتشر شده است.
مدیرعامل تامین سرمایه آرمان با بیان اینکه این روش ابزاری مناسب برای تامین مالی شرکتها است، تصریح کرد: در این روش که علاوه بر حل مشکلات ثبت حسابداری، مدیریت NAV صندوق های سرمایه گذاری را نیز به عهده دارد می توان شرایط تامین نقدینگی کوتاه مدت شرکت هایی که به لحاظ شرایط اقتصادی با مشکل نقدینگی مواجه هستند و سهام بالایی نیز دارند را تسهیل کرد.
وی افزود: تامین نقدینگی و امکان ادامه پروژه های سودآور برای شرکتها، جلوگیری از فروش سهام های ارزنده توسط سهامدار عمده، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا و همچنین حفظ حقوق و منافع سهامداران عمده و خرد از جمله مزایای با اهمیت این روش تامین مالی است که در کنار زمان کوتاه فرآیند اجرایی آن، می تواند به عنوان یکی از بهترین مقاصد سرمایه گذاری در بازار فعلی مطرح باشد.
اوراق تبعی چیست؟ حقیقی ها چگونه از این اوراق کسب سود کنند؟
طرح اوراق تبعی بیمه سهام در ۱۶ مرداد سال ۹۱ به عنوان «عرضه اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران» به تصویب شورای عالی بورس رسید و اجرایی شد.
اوراق فروش تبعی چیست؟
اوراق اختیار فروش تبعی (بیمه کردن سهام) به عنوان یکی از ابزارهای پوشش ریسک، سهام سرمایه گذار را در برابر زیان احتمالی بیمه می کند .
فرآیند استفاده از این ابزار به این صورت است که، سهامدار عمده با فروش این اوراق تضمین می کند که سهام سهامدار را در تاریخ مشخص شده در آینده به قیمت مشخص شده خریداری کند، خریدار این اوراق هم با خرید آن از اختیار فروش سهام در سررسید و به قیمت مساوی یا بیشتر از امروز برخوردار است.
نحوه استفاده سرمایه گذاران حقیقی از این طرح :
- در سررسید، خریدار این اوراق می تواند به شرط حفظ سهام پایه، با اعمال این اختیار، سهام خود را به قیمت تضمین شده که بالاتر از قیمت امروز است، به فروش برساند .
- همچنین اعمال اختیار می تواند از طریق پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت روز انجام شود و دارنده اوراق سهام خود را هم نگه دارد .
از آنجا که استفاده از این اوراق در آینده توسط خریدار اوراق اختیاری است، خریدار می تواند در صورتی که در سررسید، قیمت سهام از قیمت تضمین شده بالاتر باشد از اعمال آن خودداری کند و سهم را با قیمت بالاتر در بازار به فروش برساند .
شرط استفاده از اختیار فروش تبعی نگهداری سهام تا سررسید است و در صورت فروش سهام موضوع اوراق اختیار تبعی، اختیار مذکور هم منقضی می شود .
مزایای اوراق اختیار فروش تبعی(بیمه کردن سهام) چیست؟
• استفاده اهرمی از نقدینگی حمایتی و منتقل کردن نیازهای نقدینگی حمایتی به آینده
• حفظ سرمایه گذاران بلند مدت و ایجاب سرمایه گذاران به نگهداری سهام در صورت تداوم رشد منفی
• ایجاد فرصت برای فعالان بازار و افکار عمومی جهت تکمیل اطلاعات و ارزیابی رخدادها و تصمیم گیری منطقی دراین خصوص
• اطمینان بخشی میان مدت نسبت به حفظ سرمایه در مقایسه با حمایت مقطعی از بازار
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
اوراق اختیار فروش تبعی همان طرح بیمه سهام است. طرحی که توسط خود شرکتها ارائه می‌شود. بر اساس ساز و کار این اوراق، فروشنده یا همان شرکت منتشرکننده سهام، تعهد میکند که تعداد مشخصی از سهام شرکت را در قیمت و تاریخی از پیش تعیین‌شده، از سهامدار خریداری کند. به قیمت مشخص‌شده قیمت اعمال و به تاریخ معین‌شده تاریخ اعمال می‌گویند. در این مقاله تمامی جزئیات لازم را در مورد این اوراق بررسی می‌کنیم.
منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
اوراق اختیار فروش تبعی به خریدار اجازه می‌دهد تا دارایی پایه را با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه و قیمت اعمال بیمه کند. به این ترتیب کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌شود و به همین دلیل اوراق اختیار فروش تبعی را بیمه سهام نیز می‌نامند. شرکت یا سهامدار عمده که با هدف ایجاد اطمینان و تضمین برای سهام این عمل را انجام می‌دهند، عرضه‌کننده اوراق هستند.
روش انتشار این اوراق در ایران متفاوت از سایر کشورها است. برای خرید اوراق اختیار تبعی در ایران، باید ابتدا سهام پایه را که اختیار فروش برای آن منتشر می‌شود، در پرتفو داشته باشید.
شرکت‌های منتشرکننده اوراق تبعی موظف به انتشار عمومی اطلاعیه عرضه و اعلام ویژگی‌های اوراق و شرایط آن، قبل از فروش هستند. سهامداران نیز قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی متعلق به هر نماد، باید ابتدا اطلاعيه عرضه اوراق آن را مطالعه کرده باشند.
فرض کنید اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت ایران خودرو در ماه آینده منتشر شود. شما باید سهام شرکت ایران خودرو را قبل از اقدام به خرید اوراق اختیار، در پرتفو خود داشته باشید.
برای مثال اگر قصد دارید تا ۱۰ هزار عدد اوراق اختیار ایران خودرو را بخرید، باید قبل از ارائه دستور خرید اوراق تبعی، تعداد ۱۰ هزار عدد از سهم شرکت ایران خودرو را در پرتفوی خود موجود داشته باشید.
اختیار فروش از اجزای ابزار مشتقه محسوب می‌شود. این ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک می‌باشد. اختیار فروش حق اعمال اوراق را در تاریخ معینی از آینده، به قیمت اعمال (قیمتی که در برگه مشخص شده است) به دارنده آن می‌دهد. لازم به ذکر است که باید بابت موقعیت خرید اختیار معامله مبلغی تحت عنوان هزینه اولیه پرداخت کنیم.
نحوه اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
زمانی که قیمت سهام در روز اعمال بیشتر از قیمت اعمال ذکرشده در اختیار فروش باشد، دارنده گواهی اختیار، قادر به اعمال آن نیست.اما اگر در تاریخ اعمال قیمت پایانی سهم پایه از قیمت اعمال آن کمتر مزیت اوراق اختيار تبعی باشد، برای اعمال اوراق اختیار فروش، سهامدار باید از طریق کارگزاری‌ها، درخواست خود را حداکثر تا ساعت ۱۳ روز اعمال، ارسال کند.
کارگزار نیز اجازه دارد حداکثر ۱۰ روز قبل از تاریخ اعمال، درخواست‌ها را از مشتریان خود دریافت و در روز سررسید به سازمان بورس (seo.ir) ارائه دهد.
ارائه درخواست اعمال طی مهلت مقرر به سازمان بورس طی مراحل زیر انجام خواهد شد:
- ابتدا سهم به همان قیمت اعمال مشخص شده، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه‌کننده آن انتقال می‌یابد.
- در مرحله بعد تفاوت قیمت اعمال مشخص شده و با توجه به قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال، محاسبه می‌شود. این مابه‌التفاوت قیمت به دارنده اوراق اختیار تبعی پرداخت می‌شود. پرداخت به صورت نقدی و یا به شکل واگذاری سهم خواهد بود؛ که در این صورت سهام پایه از عرضه‌کننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی منتقل می‌شود.
نکات مهمی که درباره اوراق اختیار فروش تبعی باید بدانید!
اوراق اختیار دارای دو شیوه مزیت اوراق اختيار تبعی اعمال اروپایی و آمریکایی هستند. برخلاف حالت اعمال اروپایی که دارنده آن تنها در تاریخ سررسید قادر به اعمال آن است، در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا روز سررسید، می‌تواند اوراق اختیار را اعمال کند.
برای مثال اگر تاریخ شروع ۲۰ تیر ۱۴۰۰ و تاریخ اعمال ۲۰ آبان ماه باشد، در حالت اعمال آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی که بین این بازه زمانی قرار بگیرد، می‌تواند اوراق اختیار خود را اعمال کند اما در همین مثال اگر حالت اعمال اروپایی باشد، فقط در تاریخ سررسید یعنی ۲۰ آبان ماه قابلیت اعمال اوراق اختیار برای دارنده آن فراهم است.
اوراق فروش تبعی که در ایران رایج است، از نوع اختیار فروش اروپایی است که دارنده آن تنها در تاریخ درج شده در برگه، می‌تواند آن را اعمال کند.
امکان فروش آنی اوراق اختیار فروش بعد از خرید آن وجود ندارد. این اوراق قابل معامله در بازار ثانویه نیست؛ بنابراین فاقد معاملات ثانویه است. یعنی امکان فروش اوراق خریداری شده در طول دوره معاملاتی وجود ندارد وتنها در یک مرحله و توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرد.
اگرچه شرکت منتشرکننده اوراق، در زمان انتشار قیمت روز اعمال را مشخص میکند، اما درصد سود و زیان خریدار مشخص نخواهد بود. نوسان‌های قیمتی سهام تا تاریخ سررسید عامل اصلی در محاسبه سود یا ضرر خریدار است. بنابراین اینکه شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید و در روز اعمال به چه قیمتی آن را منتقل کرده باشید، درصد سود شما را مشخص خواهدکرد.
خریدار اوراق اختیار فروش تبعی فقط در تاریخ اعمال قادر به اعمال اختیار فروش خود است و این اوراق پس از تاریخ اعمال ارزشی نخواهد داشت. درصورتی که تا تاریخ مشخص‌شده از این اوراق استفاده نکنید، اوراق اعمال نمی‌شوند و عرضه‌کننده تعهدی درقبال آن نخواهد داشت.
مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود غیر قابل بازگشت است. در واقع شما بابت بیمه کردن سهام خود مبلغی پرداخت می‌کنید. بنابراین این مبلغ غیر قابل برگشت خواهد بود.
بعد از اعمال اوراق اختیار فروش تبعی اگر شرکت منتشرکننده اوراق در پرداخت حقوق مشتری تاخیر یا کوتاهی داشته باشد، مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس از او دریافت و به سهامدار پرداخت می‌شود.
در این شرایط که حقوق مشتری با کوتاهی و تاخیر پرداخت می‌شود، سود روزشمار به سهامدار تعلق می‌گیرد. این مزیت اوراق اختيار تبعی سود روزشمار بر اساس فرمول مشخص‌شده که از ابتدا و در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، محاسبه می‌شود.
خرید اوراق بیشتر از تعداد سهام پایه، بی‌فایده است. خریدار اوراق نباید بیش از دارایی پایه که در اختیار دارد، اوراق اختیار فروش تبعی تهیه کند. همچنين خریدار اوراق تبعی باید محدودیت‌های خرید هر کد معاملاتی را که در اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ذکر شده است، رعایت کند. در صورت عدم رعایت محدودیت‌های ذکرشده، آن تعداد از اوراق اختیار فروش تبعی که برای خریدشان به محدودیت‌های عنوان شده توجه نشده باشد، فاقد اعتبار می‌شود. در این شرایط مبلغ پرداختی توسط خریدار پس از کم‌شدن هزینه‌ها، به عرضه‌کننده تعلق می‌گیرد.
معمولا نماد اوراق فروش تبعی با اضافه کردن حرف «ه» به بخشی از نماد سهم پایه و تاریخ سرسید اوراق، ساخته می‌شود. مثلا هصیکو ۴۰۵، نماد اوراق اختیار فروش تبعی سهم تاصیکو است که سرسید آن اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ است.
مشخصات آگهی عرضه
فرم آگهی یا اطلاعیه عرضه باید اطلاعاتی مشخص به خریدار ارائه کند. این اطلاعات عبارتند از:
سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است.
برای مثال اوراق اختیار تبعی بر روی سهام شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامين ( تاصیکو ) با نماد هصیکو ۴۰۵ منتشر می‌شود. در این مثال سهام شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامین با نماد تاصیکو، سهم پایه اوراق اختیار فروش تبعی هصیکو ۴۰۵ است.
قیمت اعمال: قیمتی مشخص است که عرضه‌کننده سهام متعهد می‌شود تا سهام پایه اوراق تبعی را در روز اعمال با آن قیمت تسویه و از سهامدار دریافت کند.
تاریخ اعمال: تاریخی است که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین می‌شود.
سقف خرید: بیشترین تعداد اوراق اختيار تبعی که توسط شخصی حقیقی یا حقوقی امکان خریداری دارد را سقف خرید گویند.
کل حجم عرضه: حداکثر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی که عرضه‌کننده در دوره معاملاتی عرضه میکند.
حداقل حجم عرضه روزانه: حداقل تعداد اوراق اختیار فروش که امکان دارد توسط عرضه‌کننده در یک روز عرضه شود.
قیمت عرضه: قیمتی که اوراق اختیار تبعی در بازار با آن قیمت توسط شرکت ناشر فروخته می‌شود. این قیمت در هر روز با فرمول مشخصی محاسبه می‌شود و ثابت نیست.
دوره معاملاتی: فاصله اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی را دوره معاملاتی می‌نامند.
عرضه‌کننده: شخصی که پس از دریافت مجوز از سازمان بورس، به عرضه اوراق اختیار فروش با رعايت قوانین اقدام میکند.
سررسید: آخرین روز از دوره معاملاتی که پس از پایان ساعت معاملاتی آن روز، قابلیت اعمال اوراق اختیار فروش تبعی فعال می‌شود.
سخن آخر
اوراق اختیار فروش تبعی نوعی بیمه برای سهام است. اوراقی که مزیت اوراق اختيار تبعی هدف از انتشار آن کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و اطمینان بخشیدن به سهامداران است. ابزاری که علاوه بر سهامدار، شرکتها نیز می‌توانند از کاربردهای آن استفاده کنند. اوراق تبعی، فروش سهم در یک قیمت عادلانه را عملا تضمین میکند. این مسئله نشانه‌ای از ارزندگی سهم به بازار ارائه میکند که خود منجر به تضمین سود سهامداران خواهدشد. علاوه بر این شرکت با افزایش قیمت سهام خود، با توجه به اینکه اوراق ابطال می‌شوند، نیاز به پرداخت وجه ندارد. همین مسئله نیز باعث می‌شود تا درآمد بیشتری برای شرکت شناسایی شود. در نتیجه اوراق اختیار فروش تبعی نوعی معامله دو سر برد برای سهامدار و شرکت است.
دیدگاه شما